Aardappelziekte (phytophthora)

Bruine vlekken, opgedroogde bladeren en rotte vruchten - herken je deze symptomen op je aardappel- of tomatenplant? Dan heb je hoogstwaarschijnlijk te maken met de aardappelziekte. Deze lastige schimmelziekte wordt veroorzaakt door de plaagschimmel Phytophthora infestans en wordt bij aardappelen de aardappelziekte genoemd, bij tomaten is dat de tomatenziekte. De aardappelziekte werd bekend in de jaren 1840 toen de ziekte zich wereldwijd verspreidde en hongersnood veroorzaakte.

Vooral vochtige, regenachtige zomers zijn ideaal voor de ziekteverwekkers. De schimmelsporen kunnen zich namelijk heel goed uitbreiden bij temperaturen van 15°C en een hoge luchtvochtigheid. De schimmelsporen worden zowel door de wind als door regen- en gietwater van plant naar plant overgedragen en kunnen overwinteren in de grond, op potten of zelfs op plantstokken. Je moet preventief optreden en tijdig ingrijpen eens je de eerste symptomen opmerkt.

In een eerste stadium verschijnen er grijze vlekken op de onderzijde van de bladeren. Deze kleuren later bruin en de bladeren verwelken. Soms is er ook een wit schimmellaagje op de onderkant van de bladeren zichtbaar of zijn er bruinzwarte vlekken op de stengels te zien. De symptomen verschijnen eerst op de bladeren en later op de vruchten, die ook van verkleuren en rotten.

De ziekte komt eveneens voor op tomaten in de open lucht, maar kan ook in serres voorkomen als de luchtvochtigheid te hoog is. Het probleem : de ziekteverwekkers verspreiden zich in warme, vochtige omstandigheden heel snel over alle planten als je niet tijdig ingrijpt.

De symptomen van alternaria lijken heel sterk op die van de aardappelziekte. Bij tomaten die zijn aangetast door phytophthora blijven de vruchten hard, ook wanneer ze bruinkleuren. Bij alternaria wordt het vruchtvlees van de aangetaste tomaten zacht en rot.

Phytophthora infestans op aardappelen kan je herkennen aan de bovengrondse bladeren en de knollen die beginnen rotten. De schimmelsporen kunnen door regen- en gietwater in de grond terechtkomen en de knollen aantasten. De ziekteverwekker overwintert vaak in de grond zelf of op aardappelknollen die in de grond achtergebleven zijn.

Het is heel belangrijk om in het najaar alle knollen uit de grond te halen en in het voorjaar enkel gezonde aardappelknollen te planten. Als je dit niet doet, dan onstaat er een heel vervelende cyclus : de schimmel overwintert in de knol en kan - zodra de knol uitloopt - omliggende planten aantasten via de aardappelstengel of het grondwater. Als de aantasting al gevorderd is en tot phytophthora leidt, dan zal ook het blad schimmelsporen vrijlaten die door regen en wind naar andere aardappel- of tomatenplanten kunnen worden verspreid. Op die manier ontstaat er vanaf de zomer een nieuwe aantasting.

Voorkomen is beter dan genezen. Dit is vooral bij schimmelziekten zoals de aardappelziekte het geval. Hieronder ontdek je enkele tips om te voorkomen dat je planten worden aangetast :

1. Correct water geven en mulchen : let erop dat je het water aan de voet van de plant giet en niet over de bladeren. Vermijd dat de stengel en de bladeren nat worden. De schimmelsporen die zich in de bodem bevinden kunnen zich anders naar de bladeren net boven de grond verplaatsen en zo de complete plant infecteren. Bedek de bodem met een laagje mulch of schors. Zo kunnen de schimmelsporen in de bodem niet zo gemakkelijk in de lucht terechtkomen en zich verspreiden.

2. Verwijder de onderste bladeren : de onderste bladeren van tomatenplanten kan je afsnijden eens de plant vruchten draagt. Op die manier kan je een aantasting en eventuele verspreiding voorkomen. Vooral bij kleinere tomatensoorten mag je niet teveel bladeren verwijderen. Dit zal de ontwikkeling van de vruchten namelijk verstoren.   

3. Kies een zonnige, luchtige standplaats : alles begint bij de juiste standplaats. Een zonnige, luchtige plaats beschut tegen de regen is ideaal voor tomaten. Plaats je planten onder een afdak of bedek ze met folie. Bovendien moet je de planten of voldoende afstand van elkaar planten. Houd rekening met 50 tot 70 cm tussen de planten.

4. Kies elk jaar een nieuw plekje : omdat de ziekteverwekkers in de grond overwinteren, raden we je aan om je aardappelen en tomaten elk jaar in een nieuw groentebed aan te planten. Dit is ook het geval bij de teelt van paprika of aubergines.

5. Kies resistente soorten : om phytophthora te voorkomen, kan je in je kwekerie of tuincentrum resistentere plantenrassen kopen. Sommige tomatenrassen zoals de "Mirabella" of de "Philovita" en enkele wilde tomaten zoals de "Humboldt" of de zwarte bessentomaten zijn beter bestand tegen de schimmelziekte. Aardappelen geteeld uit zaden zoals de "Adessa" zijn ook aanzienlijk beter bestand tegen schimmelinfecties.

6. Bemesten : door je planten correct te verzorgen, kan je een aantasting voorkomen. Met de juiste mix voedingsstoffen krijg je gezonde, robuuste planten. Ook grondstoffen zoals brandnetelgier kan je preventief toedienen om de planten op natuurlijke wijze meer weerstand te geven.

Heb je een aantasting opgemerkt? Verwijder dan eerst alle aangetaste plantendelen en gooi die bij het restafval en zeker niet op de composthoop. De ziekteverwekkers kunnen daar namelijk overwinteren en zo een nieuwe aantasting veroorzaken in het volgende voorjaar. Gebruik de potgrond uit je bloembakken en potten niet voor je tomaten maar wel voor andere planten die niet kunnen besmet raken met phythophthora. Reinig en desinfecteer plantenstokken, potten, bakken en gereedschap grondig om nieuwe besmettingen te voorkomen.