Braambes (braam)

Tijdens een boswandeling, tijdens een fietstocht of in de tuin van de buren - bijna overal kom je braambessen tegen. Ze vallen dan ook heel hard op door hun lange scheuten die zich een weg banen door struiken en schuttingen. Toch groeien niet alle bramen zo uitbundig. Er bestaan ook compactere braamsoorten. Sommigen blijven zelfs zo klein, dat je ze probleemlos in een pot op het balkon kan kweken.

Bramen zijn een van de eenvoudigste planten in onze inheemse flora. Ze hebben niet veel onderhoud nodig en zijn bovendien heel robuust. Hierdoor zijn ze dan ook heel populair. Toch zijn de juiste standplaats en de juiste verzorging belangrijk voor een rijke oogst.

Bramen stellen weinig eisen aan hun standplaats. Op een zonnig en beschut plekje voelen ze zich heel goed en ontwikkelen ze smaakvolle vruchten in de zomer. Bij half-rechtopstaande variëteiten die de neiging hebben om in de breedte te groeien, is het raadzaam om een ruimte van ongeveer drie tot vier meter tot de naburige planten te voorzien. Voor planten die rechtop groeien, volstaat een plantafstand van ongeveer 150 cm.

Braambessen in de tuin geven de voorkeur aan een kalkarme bodem (met een pH-waarde tussen 5,5 en 6,5) en dus een lichtzure grond. De grond moet humusrijk en goed doorlatend zijn. Bij vrij zware gronden raden we je aan om de grond diep los te maken en te vermengen met een portie zand. Het zand verbetert de water- en luchtstroom in de bodem, wat een positief effect heeft op de groei. Bovendien voorkomt dit wateroverlast. Een constant vochtige bodem moet zoveel mogelijk vermeden worden zodat de plant zich optimaal kan ontwikkelen.

Bij de aankoop van bramen wordt onderscheid gemaakt tussen bramen met blote wortels en bramen in pot. De planttijd voor potplanten, die het hele jaar door in containers worden aangeboden, is langer dan voor planten met blote wortels. Dit gebeurt bij voorkeur in april, wanneer er geen gevaar meer is voor vorst.

Afhankelijk van het weer kan je bramen in het voorjaar of in het najaar (september tot november) in potten aanplanten. De herfst is bijzonder geschikt, omdat de grond nog warm is van de warme zomerdagen, de luchttemperatuur al gedaald is en er meer neerslag valt. In het voorjaar, als de weersomstandigheden goed zijn, kunnen de planten al eind maart worden geplant.

Kies bij de aankoop en de aanplanting voor planten die reeds minstens drie gezonde, frisse groene scheuten hebben gevormd (zonder beschadigingen en niet uitgedroogd). Een kleine tip: controleer ook de beworteling van de plant voordat je begint te planten! Een plant met gezond wortelgestel kan je herkennen aan het feit dat er geen aarde op de grond valt als je de plant uit de pot haalt en aan het feit dat de wortels onderaan de pot niet gedraaid zijn. Lange en onvertakte, gedraaide wortels lopen om de kluit langs de onderkant van de pot en zijn een teken dat de plant te lang in de pot heeft gestaan. Je kan ook verschillende soorten bramen naast elkaar aanplanten of zelfs een bramenhaag creëren. Een dergelijke gevarieerde aanplanting bevordert kruisbestuiving, wat resulteert in een grotere vruchtzetting.

1. Maak de grond los en vermeng de grond met een portie meststof met langdurige werking. Afhankelijk van de soort kan het plantgat 30 tot 50 cm diep zijn. Let voor de plantdiepte op het bijgevoegde plantetiket.
2. Geef de plant uitgebreid water voor het verplanten. Als de planten lang in de pot hebben gestaan, kan je de kluit een beetje losmaken. Dit zorgt ervoor dat de plant nieuwe wortels vormt.
3. Plaats de plant in het voorziene gat.
4. Vul op met tuinaarde en druk goed aan. Geef uitvoerig water om de inworteling te bevorderen.
5. Tot slot kan je het hele bed bedekken met een laagje bodembedekker om te voorkomen dat de grond snel uitdroogt.

Na de aanplanting hebben bramen een hekwerk nodig waarlangs de scheuten kunnen worden geleid. Zo krijgen ze extra steun tijdens de groei. Vooral voor klimmende variëteiten, die de neiging hebben in "struwelen" te groeien als ze niet worden geleid, zijn klimhulpmiddelen belangrijk. Hiervoor kan je een netwerk van spandraden voorzien die 30 tot 40 cm uit elkaar zijn gespannen. De eerste draad moet ongeveer 50 cm boven de grond worden geplaatst. Gebruik je liever iets eenvoudigers? Dan is stevig gaas een waardig alternatief.

Als de bramen snel groeien, wordt een wortelbarrière aanbevolen. Een dergelijke barrière voorkomt dat de bramen beginnen woekeren in de tuin. Aangezien bramen ondiep wortelen, is een wortelbarrière van ongeveer 30 cm diep voldoende.

Compact groeiende rassen zoals de 'Coolaris® Patio Black' of hangende bramenrassen zoals de 'Black Cascade' kunnen eenvoudig in een pot of in een hangpot worden gekweekt en zijn daarom ideaal voor op het balkon of terras. Kies voor een pot met een minimum diameter van ongeveer 30 cm en - afhankelijk van de variëteit - een volume van 25 of 30 liter. Het is belangrijk dat de bodem van pot voorzien is van meerdere afvoergaten zodat het overtollig water gemakkelijk kan weglopen.

Voor de aanplanting van bramen in een pot ga je als volgt te werk :

1. Creër met behulp van hydrokorrels, puimsteen of grind op de bodem van de pot een drainagelaag om wateroverlast te voorkomen. Tip : plaats bovenop deze laag een mulchvlies om ervoor te zorgen dat de filterlaag langer meegaat.
2. Breng een laag potgrond in de pot of kuip aan en plaats de braamstruik erop. Vul de gaten rond het wortelstelsel verder op met potgrond.
3. Vul de pot op tot ongeveer 2 cm onder de rand. Zo loopt het water niet uit de pot als je de plant water geeft.
4. Druk de bramenplant goed aan.
5. Geef de braam water, zodat luchtgaten tussen de wortels kunnen sluiten. Zo help je de braam groeien.

Bramen hebben regelmatig water nodig, maar de frequentie van water geven hangt af van verschillende factoren.

Bramen die in een humusrijke grond angeplant zijn in, hoef je buiten de zomermaanden - als het regelmatig regent - niet water te geven. Op droge, warme dagen snakken bramen naar een koele verfrissing. Geef de planten bij voorkeur in de vroege ochtend- of avonduren water. Het water mag niet over de bladeren worden gegoten, maar moet rechtstreeks aan de voet van de plant worden gegoten.

Als de bramen in een pot zijn aangeplant, is een regelmatige controle verplicht, vooral in de zomer. De grond in potten droogt namelijk veel sneller uit en de bramen hebben geen kans om water uit de diepere lagen te halen. Controleer regelmatig of de grond nog vochtig is. Als het ook twee of drie cm onder het aardoppervlak droog aanvoelt, kan je opnieuw water geven.

Bramen zijn heel zuinige planten en hoeven daarom niet regelmatig bemest te worden. Een hoofdbemesting in het voorjaar is dan ook vaak voldoende. Indien nodig kan je in de zomer opnieuw bemesten.

Hoe moeten bramen gesnoeid worden? Verschillende bramenliefhebbers hebben zich deze vraag waarschijnlijk al gesteld. Ook al zijn bramen onderhoudsvriendelijke planten : als ze niet regelmatig worden gesnoeid, gaan ze woekeren en vormen ze snel een ondoordringbare haag. Daarnaast worden ze vatbaarder voor ziektes en neemt de oogst steeds verder af. Zodra de ranken boven de bovenste spanningsdraad van het hekwerk uitgroeien, moet de plant wat worden teruggesnoeid.

Wanneer moet je bramen snoeien?

Bramen zijn over het algemeen blij met een jaarlijkse snoeibeurt. De ideale periode hiervoor is na de oogst (in de herfst) of in het vroege voorjaar (vóór de nieuwe groei). Wil je kleinere tuinbewoners blij maken? Laat de scheuten tijdens de winter dan staan. Ze bieden namelijk een schuilplaats aan insecten en andere kleinere diertjes.

Bramen snoeien: alles wat vrucht heeft gedragen, mag weg!

De eenvoudigste regel voor het snoeien is : snoei na de oogst alle takken, die vruchten hebben gedragen, tot dicht bij de grond terug. Het is belangrijk om te weten dat er variëteiten zijn die op eenjarige scheuten rijpen en variëteiten die hun vruchten ontwikkelen op tweejarige scheuten. Dit betekent dat bij eenjarige bramen de bramenstruik elk jaar bessen draagt aan de vers gevormde scheuten. Bij tweejarige rassen duurt het iets langer, omdat de scheuten pas in het tweede jaar vruchten vormen. Bij tweejarige bramen blijven alle eenjarige scheuten, dus die pas volgend jaar vrucht dragen, over na het snoeien. Bij eenjarige bramensoorten daarentegen is er sprake van een volledige snoei. Hier vormen zich in de loop van de lente volledig nieuwe scheuten.

Van juli tot oktober kan je de fruitige en smaakvolle bessen bijna continu plukken. Ze hebben namelijk nog enkele weken nodig om na te rijpen. Er zijn wel vroegere en latere variëteiten. Hoewel de bramenvruchten meestal bessen worden genoemd, wijzen botanici ze eigenlijk toe aan de groep van de steenvruchten. Braambessen bevatten veel vitamines en mineralen, zoals vitamine A en C of kalium. Bramen zijn niet alleen heerlijk, maar ook gezond en kunnen op vele manieren worden gebruikt - of het nu gaat om ontstekingsremmende thee of in heerlijke taarten.