Stevia

De groene, ovalen bladeren van de steviaplant doen op het eerste gezicht denken aan munt. De zoetheid van stevia (Stevia rebaudiana) ken je waarschijnlijk al. De stof staat namelijk vooral bekend als caloriearm alternatief voor suiker. Het middel wordt vaak gebruikt in frisdranken, in snoep of als klassieke zoetstof. Het groenblijvende kruid is ook bekend onder de namen honingblad en honingkruid.

De oorsprong van de steviaplant ligt niet in Europa, maar wel ongeveer 10.700 kilometer verder. De plant komt uit Zuid-Amerika, meer bepaald uit Uruguay. Daar staat ze al eeuwen bekend als een natuurlijk medicijn. De gedroogde steviabladeren worden gebruikt om maté-thee te zoeten. De plant bereikte Europa in de 16e eeuw, hoewel ze pas sinds 2011 als voedingsmiddel is goedgekeurd.

De Stevia rebaudiana behoort tot het Stevia-geslacht van de madeliefjesfamilie. De roomwitte bloemen van de steviaplanten verschijnen pas in de nazomer. Het geslacht Stevia omvat ongeveer 230 soorten maar alleen de bladeren van Stevia rebaudiana vormen de zoet smakende stevioside, een caloriearme zoetstof. In onze contreien wordt de steviaplant ongeveer 60 tot 100 centimeter hoog.

Het zoete kruid heeft relatief veel onderhoud nodig en is daardoor niet echt geschikt voor beginners. Aangezien stevia een echte zonneklopper is, heeft de plant zowel in potten als in volle grond een zonnige en warme locatie nodig, beschut tegen de wind. Denk maar aan een overdekt zuid-georiënteerd balkon of een zonnig terras. De subtropische plant voelt zich het best op een goed doorlatende, zanderige tot leemachtige bodem. Ook als kamerplant kan stevia zich prima ontwikkelen, op voorwaarde dat de plant voldoende licht krijgt. Een lichtrijke vensterbank is precies de juiste plek!

De steviazaden kunnen vanaf april in zaaibakjes op een lichtrijke vensterbank of in een kweekbak worden gezaaid. Omdat de zaden voor het zaaien een voedingsarm substraat nodig hebben, is een speciale potgrond nodig. Steviazaden ontkiemen in de zon - druk de zaden dus slechts lichtjes aan en bedek ze niet (of heel dun) met potgrond. De grond beschermt de zaden tegen uitdroging. Vanaf het moment van uitzaaien is het namelijk heel belangrijk dat de zaden constant vochtig zijn. Eens de grond uitdroogt, kunnen de zaden niet meer ontkiemen.

Een goede standplaats voor de kleine zaadjes is een lichtrijke vensterbank, bij een temperatuur van ongeveer 20°C. De eerste zaailingen zullen na ongevier tien dagen verschijnen. Zodra het eerste bladpaar is ontstaan, kunnen de zaailingen verspeend worden. Dit betekent dat je ze voorzichtig scheidt met een stokje of potlood en je ze in hun eigen kleine potten overplant. De potten moeten een diameter hebben van minimaal acht centimeter. Als de kleine jonge plantjes goed in de pot geworteld zijn en de ijsheiligen voorbij zijn, kan je de plantjes buiten planten (in een bloembak of in een pot op het terras).

Als je de jonge plantjes in het tuinbed wilt planten, moet je rekening houden met een plantafstand van 30 tot 50 centimeter. Als je de plant correct verzorgt en regelmatig snoeit, wordt ze namelijk heel bossig en kan ze - afhankelijk van de soort - tot wel 1 meter hoog worden. Bij aanplanting in het tuinbed mag de bodem niet veel voedingsstoffen bevatten.

Naast aanplanting in het tuinbed kan stevia ook als potplant gekweekt worden. De pot moet een diameter hebben van minimaal 20 centimeter. Gebruik bij het kweken in potten of bakken eveneens een voedselarme potgrond. Omdat de plant erg gevoelig is voor wateroverlast, kan je vooraf een drainagelaag op de bodem aanbrengen, vb. hydrokorrels of potscherven. Een steviaplant in pot voelt zich het prettigst op een zonnig plekje, beschut tegen de wind, bij voorkeur dichtbij een huismuur.

De steviaplant geeft de voorkeur aan een goede balans tussen vocht en droogte. Vooral tijdens de zomermaanden moet je ervoor zorgen dat je de plant regelmatig maar voorzichtig water geeft. Stevia is erg gevoelig voor droogte, omdat de platte wortels alleen het oppervlaktewater bereiken. Maar wees voorzichtig met wateroverlast : de plant zal je dat waarschijnlijk niet vergeven.

Stevia heeft maar een kleine portie voedingsstoffen nodig. Net als vele andere kruiden is stevia erg gevoelig voor overbemesting en daardoor ook vatbaarder voor ongedierte. Overbemesting herken je bijvoorbeeld aan het feit dat het kruid snel opschiet en dunne, onstabiele bladeren krijgt. Bemest je steviaplant daarom enkel tijdens de groeifase met een milde meststof en laat een paar weken tussen de verschillende bemestingsbeurten. De regel is : beter te weinig bemesten dan te veel.

Als je je steviaplant regelmatig snoeit, zal je de groei van de plant bevorderen en zal de plant meer stengels ontwikkelen en veel stabieler zijn. Hierdoor zal het risico dat de stengels breken, veel kleiner zijn. We raden je aan om de plant in de zomer regelmatig te snoeien. Na de oogst in september moet je de plant tot op 10 centimeter terugsnoeien voordat je haar naar binnen verhuist om te overwinteren.

Heeft jouw steviaplant sterke scheuten gevormd? Dan kan je de plant vermeerderen. De eenvoudigste manier om dit te doen, is door stekken te nemen van een gezonde moederplant. Om beschadigingen en ziektes te voorkomen, scheid je de stekken voorzichtig met een scherp mes. Omdat de stek nog geen wortels heeft, plaats je die vervolgens in een glas water. Zorg ervoor dat het water elke dag wordt ververst. Nadat de eerste fijne wortels zich hebben ontwikkeld, kan je de stekken in een nieuwe pot met doorlatende en voedselarme kruidenpotgrond aanplanten.

Stevia is afkomstig uit warmere streken waar de plant wordt blootgesteld aan hoge temperaturen. De vaste plant verdraagt daarom absoluut geen vorst en is bijgevolg niet bestand tegen Europese winters. Als je de subtropische plant wilt overwinteren, dan raden we je aan om de plant uit te graven en in een pot aan te planten. Deze pot zal tijdens de koude wintermaanden binnen worden geplaatst bij een temperatuur van maximum 13°C. Om ervoor te zorgen dat je plant in het voorjaar krachtig ontkiemt, moet ze in de winter tot op 10 centimeter worden teruggesnoeid. In die periode moet je bijzonder zuinig zijn met water - 1 maal per maand is voldoende. De plant heeft tijdens de wintermaanden eveneens geen meststof nodig.

De groene, ovaalvormige bladeren van de steviaplant bevatten zoet smakende plantaardige stoffen, ook wel stevioglycosiden genoemd. De oogsttijd van deze bladeren verschilt per standplaats. Als je plant binnen in een pot wordt gekweekt, kan je het hele jaar door de bladeren oogsten en consumeren. Steviaplanten in het tuinbed worden bij voorkeur in september geoogst, net voordat de plant begint te bloeien.

Opgelet bij de dosering : de zoetheid van stevia is ongeveer 200 tot 400 maal sterker dan gewone suiker! Dit betekent dat stevia heel zoet is.

Inmiddels zijn tal van suikeralternatieven op de markt maar de stevioglycosiden zijn het populairst. Daar zijn verschillende redenen voor, o.a. de veronderstelling dat het eten ervan minder calorieën bevat en beter is voor de tanden dan klassieke suiker. Bij het oogsten kan je de steviabladeren direct of gedroogd gebruiken als suikervervanger. Stevia is geschikt voor het zoeten van zowel eten als drankjes. Omdat de bladeren van de steviaplant heel hittebestendig zijn, zijn ze ook ideaal om mee te koken. Stevia is ook populair als zoetstof in poedervorm of vloeibare vorm.