Aster

Als je een bloemperk met meerjarige planten voor de zomer of de herfst wilt aanleggen, kan je asters onmogelijk vergeten ! De tuinplanten zijn niet alleen gemakkelijk in onderhoud, ze vormen ook prachtige blikvangers in de tuin. Ze danken hun bijnaam "sterbloem" aan de straalvormige bloemen die niet zozeer aan sterren doen denken. Afhankelijk van de soort kan de bloeiperiode duren van mei tot november. Asters zorgen de hele zomer voor een goed humeur in het bloemperk met hun paarse, rode, gele of witte bloemen. Er zijn ook verschillen in groeiwijze en grootte. Je kan kiezen tussen hoge asters die tot twee meter hoog kunnen worden en laagblijvende asters met een eerder kussenachtige groei.

De verschillende planten die aan het einde van de 20e eeuw werden toegewezen aan het geslacht 'aster' zijn door botanici opnieuw geclassificeerd op basis van moderne wetenschappelijke kennis. Dit geldt in het bijzonder voor de Noord-Amerikaanse asters die inmiddels onder een nieuwe generieke naam zijn gegroepeerd : strikt genomen zijn de populaire herfstasters zoals de nieuw-Nederlandse aster en de nieuw-Engelse aster geen asters meer, maar worden ze nu ingedeeld bij het geslacht Symphyotrichum.

De bekende eenjarige zomeraster, die voorheen de soortnaam 'Aster' had, draagt nu de naam Callistephus ; de bosaster tot slot met de botanische naam Aster Divaricatus werd door wetenschappers omgedoopt tot Eurybia divaricata. Omdat deze nieuwe onderverdeling van asters zich nog niet heeft ingeburgerd in het alledaagse taalgebruik, willen we in dit plantenportret alle tuinplanten blijven opnemen die tot nu toe traditioneel als asters werden beschouwd.

1. Voorjaarsasters

Tot de asters, waarvan de bloeitijd reeds in mei begint, behoren diverse soorten alpenasters (Aster alpinus) zoals de witbloemige variëteit 'Albus', de paarsbloemige 'Dark beauty' of de rozebloemige 'Happy End'. De blauwviolette Aster tongolensis is ook heel erg mooi.

2. Zomerasters

In de zomer kan je uitkijken naar de bergaster (Aster amellus) en de pyreneeënaster (Aster pyrenaeus). Bij de laatste soort is vooral de paarsbloemige 'Lutetia', die tot 70 cm hoog kan worden, heel bekend. Tussen juli en oktober treden verschillende soorten eenjarige zomerasters (Callistephus chinensis) op de voorgrond. Afhankelijk van de variëteit heb je enkele, gehele of half gevulde bloemen die schitteren in kleuren van wit over roze tot rood. Daarnaast schittert de kalkaster (Aster linosyris, nieuw : Galatella linosyris) met zijn opvallend gele bloemkoppen.

3. Herfstasters

De belangrijkste bloeitijd van veel astersoorten begint in de late zomer en loopt door tot in de herfst. De meest populaire herfstvaste planten voor de tuin zijn de nieuw-Nederlandse aster (Aster novi-belgii, nieuw : Symphyotrichum novi-belgii) en de nieuw-Engelse aster (Aster novae-angliae, nieuw : Symphyotrichum novae-angliae), die gemakkelijk meer dan een meter hoog kunnen worden. De kleurrijke kussenasters (Aster x dumosus, nieuw : Symphyotrichum dumosum), die afhankelijk van de soort 15 tot 50 centimeter hoog kunnen worden, worden omwille van hun groei graag als bodembedekker in de tuin gebruikt. Ze zijn eveneens heel geschikt als vulplanten voor een zomer- en een herfstbloemperk. Andere mooie asters zijn wilde asters (Aster ageratoides) en heideasters (Aster ericoides), die allebei heel bijvriendelijk zijn. De heideasters bloeien zelfs tot in november en voorzien hongerige bijen van nectar en pollen.

De meeste asters houden van een zonnige locatie. Als je de mooie bloemen op een half-schaduwrijke plek in de tuin wilt planten, moet je oppassen voor bosasters of wilde asters. Zo inspireren de wilde astersoorten 'Ashvi' of 'Ezo Murasaki' met een veelvoud aan witte en paarse bloemen en zijn ze met een hoogte van bijna 70 cm ideaal voor een half-schaduwrijk meerjarig bloembed.

In principe kan je met de meeste asters niet in de fout gaan als je beschikt over een nogal vochtige tuingrond met middelmatige voedingswaarde. Afhankelijk van de soort en variëteit zijn er natuurlijk enkele verschillen waarmee je rekening moet houden voordat je gaat planten, zodat de betreffende asters zich echt op hun gemak voelen. Herfstasters zoals de nieuw-Nederlandse en de nieuw-Engelse aster, zijn blij met een licht vochtige, humus- en voedingsrijke tuinbodem ; bergasters en alpenasters plant je beter aan op een voedingsarmere, kalkhoudende en drogere bodem. Omwille van hun voorkeur voor arme en drogere gronden zijn deze asters bijzonder goede kandidaten voor aanplanting in zonnige rotstuinen. Bergasters worden zelfs kalkasters genoemd vanwege hun passie voor kalk.

Voorzie bij de aanplanting voldoende ruimte voor je asters. Als de planten te krap moeten groeien, zullen ze minder bladeren vormen waardoor ze instabiel worden. Let daarom bij de aankoop van de planten op de grootte van de variëteit zodat je voldoende ruimte kan inplannen.

Als de tuinbodem niet veel voedingsstoffen bevat, stellen veel meerjarige en winterharde asters het op prijs als je voor de aanplanting wat compost of een portie meststof met langdurige werking in de grond inwerkt. Dit geeft de planten alle voedingsstoffen die ze nodig hebben om te groeien. Asters die in een kuip of bloembak worden aangeplant, genieten van een kwalitatieve voorbemeste potgrond. Na de aanplanting moet je rijkelijk water geven om de inworteling te stimuleren.

In de tuin hoeven asters meestal niet  vaak begoten te worden zolang het voldoende regent. Als de asters echter beschut staan tegen de regen (vb. in een bloempot onder een afdak op het balkon), dan moet je zeker naar de gieter grijpen. Vooral bij warm zomerweer droogt de grond in een bloempot heel snel uit. Idealiter geef de je planten water als de grond droog aanvoelt. Zomerasters zijn vooral dankbaar als je ze kalkhoudend water toedient. Alpenasters en bergasters kunnen daarentegen gemakkelijker langere droge periodes aan en hoef je daarom minder vaak water te geven.

Hoe vaak je je asters moet bemesten, hangt zowel van de voedingswaarde van de bodem als van de voedingsbehoefte van de plant af. In de meeste gevallen zullen meerjarige asters, die groeien in een medium-voedzame grond, tevreden zijn met een jaarlijkse bemestingsbeurt in de lente. Hiervoor wordt een meststof met langdurige werking in de grond ingewerkt en wordt vervolgens rijkelijk begoten. Zo krijgen de meerjarige astersoorten voldoende voedingsstoffen voor het nieuwe tuinjaar. Asters in pot worden ook graag tijdens de bloeiperiode voorzien van een portie vloeibare meststof. Ook asters met een bijzonder hoge voedingsbehoefte kunnen tijdens de bloeiperiode worden bemest. Alpenasters en bergasters daarentegen hebben niet veel voedingsstoffen nodig. Bij deze soorten volstaat één enkele bemesting in het voorjaar met wat compost.

In het voorjaar kan je de winterharde planten fors terugsnoeien. Dit kan je doen in maart, wanneer geen vorst meer wordt voorspeld. Snoei de planten een handbreed boven de grond. Als de plant besmet is met echte meeldauw, mogen de gesnoeide plantendelen niet op de composthoop worden gegooid. Deze horen eerder in de vuilnisbak thuis. Na de bloeiperiode kan je bovendien de verwelkte bloemen verwijderen.

Om ervoor te zorgen dat je planten jong en vitaal blijven, is niet alleen een jaarlijkse snoeibeurt belangrijk. Je kan de plant ook delen. Graaf hiervoor de plant na twee tot drie jaar uit de grond. De ideale periode om vaste planten te delen is na de bloeitijd in de late zomer of in de herfst.

Of het nu gaat om bosasters, witte asters, nieuw-Nederlandse asters, nieuw-Engelse asters, ... - de meeste soorten zijn meerjarig en winterhard en kunnen daarom zonder probleem in de tuin overwinteren. Als je een aster in een pot hebt aangeplant, raden we je aan om extra bescherming te geven tegen sterke vorst. De wortels in de pot zijn door het beperkte grondvolume namelijk niet zo goed beschermd. Wikkel de bloempot liever in een oud deken, jute of vlies. Er is slechts één uitzondering, namelijk de zomeraster (Callistephus chinensis) , die helaas niet winterhard is en dus éénjarig.

Asters zijn heel robuust en onderhoudsvriendelijk. Toch zijn ze gevoelig voor echte meeldauw. Dat geldt vooral voor de herfstaster. Echte meeldauw kan je herkennen aan een stoffig wit poeder op de bladeren en bloemen. We raden je aan om de aangetaste plantendelen af te snijden en in de vuilnisbak te gooien. Ook een plantenbeschermingsmiddel tegen echte meeldauw kan helpen. Bij de aanplanting zorg je best voor voldoende ruimte tussen de planten. Bij het onderhoud moet je volgende zaken in het oog houden : 1) giet water direct aan de voet van de plant en niet over de bladeren, 2) bemest de planten niet met een stikstofrijke meststof, 3) zorg dat de bodem niet te lang uitgedroogd is - zeker herfstasters geven de voorkeur aan een matig vochtige tot vochtige bodem.

Als de bladeren van je herfstaster er maar wat slapjes bijhangen en de bladeren zwart kleuren, zijn ze aangetast door de verwelkingsziekte. Enige oplossing is dat de complete plant (inclusief wortels) wordt uitgegraven en weggegooid.