Een brede waaier aan hortensia's : welke soorten bestaan er?

De mooie sierplanten zijn afkomstig uit Azië en inspireren al 200 jaar plantenliefhebbers in heel Europa. Sommige hortensiasoorten komen ook uit Noord- en Zuid-Amerika ; de meeste onder hen - waaronder de boerenhortensia, de schermhortensia en de pluimhortensia - zijn inheems in Oost-Aziatische gebieden.

Dat de hortensia - waarvan de naam is afgeleid van het Latijnse woord "Hortus" wat betekent "tuin" - zich ook in onze contreien heeft verspreid, is vooral te danken aan haar prachtige bloemen. De teelt en veredeling van hortensia's begon in de 18e eeuw. Ondertussen is de hortensia één van de populairste tuinplanten geworden. Dat is de reden waarom er sinds enkele jaren speciale, compact groeiende soorten worden gekweekt die bijzonder geschikt zijn voor aanplanting in potten - want ook bij balkonbezitters mag deze plant niet ontbreken! Om je een klein overzicht te geven van de verscheidenheid aan hortensia's, presenteren we zeven verschillende soorten hortensia's die in ons land geplant kunnen worden.

De boerenhortensia is de bekendste soort. De plant werd aan het einde van de 18e eeuw vanuit Japan naar Europa gebracht. De sierheester kan tot 2 meter hoog worden en is beschikbaar met grote bloemschermen in witte, blauwe, roze, rode of paarse kleur. De variëteit "Endless Summer" is heel populair omdat ze bloemen kan vormen op de jonge scheuten. Hierdoor bloeit de hortensia door tot in de herfst.

De meeste hortensiasoorten vormen in de nazomer al knoppen op de oude scheuten. Bij het snoeien moet je dus zeker opletten dat je niet per ongeluk de nieuwe knoppen verwijdert. Om dit te voorkomen kan je eenvoudigweg remonterende hortensia's aanplanten. Dit betekent dat de hortensia na een snoeibeurt na de hoofdbloei herbloeit. Remonterende variëteiten zoals de "Endless Summer", de "Forever & Ever" of de "Diva Flore" staan ongeveer 6 weken nadat de uitgebloeide pluimen zijn uitgebloeid, terug in bloei.

In het tuincentrum of de kwekerij vind je vaak boerenhortensia's met prachtige blauwe bloemen. Deze wondermooie kleur wordt verkregen door het gebruik van een aluminiumbemesting en de juiste pH-waarde, waardoor de eigenlijk roze bloesems blauw kleuren. Iedereen die afgelopen zomer een blauwbloeiende hortensia heeft geplant en het komende jaar verrast zal worden met roze bloemen, kan een speciale meststof gebruiken zoals COMPO Blauwmaker Hortensia's. Daarbij is het belangrijk dat de meststof continu wordt geven zodat er voldoende kleurstof in de bloem wordt opgeslagen. Op zure bodems heb je meestal extra aluminiumbemesting nodig.

Van juli tot september inspireert de schermhortensia (Hydrangea serrata) ons met haar platte en filigrane bloempluimen in verschillende tinten paars, roze of wit. De zogenaamde paraplu-pluimen van de schermhortensia bestaan uit steriele randbloemen die de vruchtbare bloemen binnenin omringen.

Terwijl de randbloemen met hun felle kleuren de insecten aantrekken, vormen de binnenbloempjes de eigenlijke voedingsbron. Dus als je iets goeds wilt doen voor de insecten, moet je hortensia's planten die naast bijschermen ook echte, vruchtbare bloemen hebben.

Inmiddels zijn er ook veel hybriden ontstaan door kruising van scherm- en boerenhortensia's, waardoor hier niet altijd een duidelijk onderscheid mogelijk is.

De herkomst van de bladverliezende bloeiende struiken ligt in de bergbossen van Japan en Korea. Net daarom staat de plant ook bekend als de Japanse berghortensia. Dit type hortensia is dan ook blij met een gedeeltelijk schaduwrijke locatie met een vochtige, humusrijke bodem. Afhankelijk van de zuurtegraad van de bodem zal de plant je betoveren met paarse, roze of blauwe bloemen die met heldere randbloemen worden omrand.

Door de relatief compacte en gedrongen groei - schermhortensia's zijn meestal maar 100 tot 150 centimeter hoog - is de sierplant uitstekend geschikt voor het terras of het balkon. Als je maar weinig ruimte hebt, kan je van nieuwe soorten zoals de dwerghortensia "Lace Delight" genieten. Deze variant wordt maar een halve meter hoog.

De pluimhortensia (Hydrangea Paniculata) wordt beschouwd als het robuustere zusje van de boerenhortensia, omdat ze beter bestand is tegen vorst, droogte en zon en dus bijzonder onderhoudsvriendelijk is. Toch geeft de plant ook de voorkeur aan een standplaats met een humusrijke grond die licht vochtig mag zijn in plaats van te droog. Een speciale meststof met lange werking zorgt voor de belangrijke voedingsstoffen die de plant nodig heeft om te groeien.

De basiskleur van de bloemen is wit of crèmekleurig, hoewel de bloemen in de loop van de zomer van kleur kunnen veranderen, afhankelijk van het weer en de standplaats. Naargelang de soort schitteren ze tegen het einde van de bloeiperiode lichtroze of sterk rood. In de herfst of in het voorjaar kijken de bladverliezende heesters uit naar een goede snoeibeurt. Omdat ze opnieuw ontkiemen op het éénjarige, verse hout hoeven beginners zich geen zorgen te maken. Een stevige snoei zorgt er zelfs voor dat de hortensia goed vertakt.

Terwijl de pluimhortensia in haar regio van oorsprong - de loofbossen in Oost-Azië - tot negen meter hoog kan worden, worden de hortensiasoorten die in onze tuin groeien vaak maar twee tot vier meter hoog - wat ook een behoorlijke omvang is. Zo is vooral de pluimhortensia 'Grandiflora', waarvan de kegelvormige bloemenpluimen tot 25 cm lang kunnen worden, heel geliefd in de tuin. Ook de 'Wim's Red' zal je weten te bekoren met haar witte en later felrode bloemen. Een echte noviteit voor de potcultuur is de compact groeiende pluimhortensia 'Littly Spooky' van slechts 50 cm hoog en 30 cm breed.

Deze robuuste en extreem winterharde hortensiasoort, die tot 2 meter hoog kan worden, komt oorspronkelijk uit Amerika. De sneeuwbalhortensia (Hydrangea arborescens) kenmerkt zich door zijn grote, veelal witbloeiende pluimen, die enigszins aan sneeuwballen doen denken. 'Annabelle' is een bijzonder grootbloemige soort. Haar pluimbloemen kunnen een diameter tot 25 centimeter bereiken. Door de grote bloemen kan de plant echter ook wel eens worstelen met het gewicht. Om te vermijden dat de stengels omkraken, is een groeistok heel handig. Tegen het einde van de bloeiperiode kleuren de sneeuwballen vaak een beetje groen. De sneeuwbalhortensia's hebben - net als de boerenhortensia's - alleen steriele lokbloemen. Daarom zijn ze niet interessant voor bijen of vlinders.

Met haar vele vruchtbare bloemen in roze, blauw of violet, die worden omzoomd door een mooie krans van meestal witte of roze pseudo-bloemen, betovert de fluwelen hortensia niet alleen plantenliefhebbers, maar ook veel kleine insecten die tot ver in september genieten van nectar en stuifmeel. Het bijzondere aan de fluwelen hortensia (Hydrangea sargentiana) zijn de harige bladeren en scheuten van de plant. De beharing kan variëren : van licht fluweelachtig tot gekreukt tot viltig. De fluwelen hortensia is daarom ook bekend onder de naam ruwe hortensia.

Het natuurlijke verspreidingsgebied van de fluwelen hortensia strekt zich uit van de gematigde tot de tropische Aziatische gebieden. De sierplant, die meestal tussen de 2 tot 4 meter hoog wordt, komt vooral voor in bossen op gedeeltelijk schaduwrijke plaatsen. Daarom geeft ze de voorkeur aan een gedeeltelijk schaduwrijke plek in onze tuin. Bovendien moet je de iets gevoeligere planten tijdens koude winters met ijzige wind beschermen tegen strenge vorst.

Terwijl de tijd van de boeren-, pluim- of schermhortensia's tegen het einde van de zomer op zijn einde loopt, zijn er verschillende soorten hortensia's die dan pas hun grote debuut maken. Een daarvan is de eikenbladhortensia (Hydrangea quercifolia) : terwijl de grote bladeren, die enigszins doen denken aan het blad van de Amerikaanse rode eik, in de zomer nog diepgroen lijken, zullen ze tegen de herfst in sterke oranje en rode tinten schitteren.

De struik, die zijn oorsprong vindt in Amerika, groeit relatief gedrongen en wordt meestal slechts één tot anderhalve meter hoog. In de zomer worden we aangetrokken door haar kegelvormige bloempunten, die bestaan uit een paar mooie, witte randbloemen en een veelvoud aan kleine, vruchtbare bloemen. Zo genieten wilde bijen en honingbijen ook in de zomer van de mooie sierplant.

Naast de eikenbladhortensia zorgt de klimhortensia (Hydrangea petiolaris) met haar felgele bladeren tijdens de herfst voor kleur in de tuin. Bovendien verfraait ze muren, gevels of schuttingen als klimplant op schaduwrijke en gedeeltelijk schaduwrijke locaties. De hortensiasoorten uit de bossen van Japan, Korea en Taiwan kunnen tot wel 15 meter hoog worden. Het vergt echter wat geduld aangezien de plant vrij langzaam groeit. Je moet even wachten op de eerste bloemen : het kan tot 5 jaar duren tot de klimhortensia haar stralend witte bloemen met aangename geur van seringen en vlierbessen vormt. Net zoals bij de schermhortensia of fluwelen hortensia bestaan de relatief platte pluimen uit een krans van steriele pseudo-bloemen die zich rond de vruchtbare bloemen wikkelen.

Naast deze wondermooie hortensia's bestaan er wereldwijd natuurlijk nog veel andere hortensiasoorten zoals de Chinese hortensia die vooral voorkomt in Bhutan, Noordoost-India en Nepal ; of de harige hortensia die inheems is op sommige Japanse eilanden. Over het algemeen schatten experts dat er 70 tot 80 verschillende soorten hortensia's zijn waarvan een groot deel in Azië te vinden is.

De botanische naam van de hortensia is "Hydrangea“ wat in het Grieks "veel water" of "vat met water" betekent. Deze naamgeving suggereert dat veel van de hortensiasoorten een hoge waterbehoefte hebben. Sierplanten zijn erg gevoelig voor droogte. Daarom raden we je aan om regelmatig water te geven, vooral tijdens de hete zomermaanden. Tegelijkertijd moet je ervoor zorgen dat er geen wateroverlast ontstaat. Potten moeten daarom voorzien zijn van drainagegaten zodat het overtollige water gemakkelijk kan weglopen.

Daarnaast zegt de herkomst van de hortensia's veel over hun standplaats. Een groot deel van de hortensiasoorten die populair zijn bij ons, komt van nature voor in beboste gebieden in gematigde tot tropische streken. Afhankelijk van het type en de variëteit geven ze daarom de voorkeur aan zonnige en beschutte plaatsen - bijvoorbeeld dicht bij het huis of een grote haag, of onder bomen.

Daarnaast hebben hortensia's een eerder humusrijke, frisse en kalkarme grond nodig. Idealiter heeft de grond een zuurtegraad van 5,5 of 6. Om deze omstandigheden te kunnen creëren, kan je speciale substraten voor hortensia's gebruiken. Die zorgen ervoor dat de hortensia's zich goed voelen en alle voedingsstoffen kunnen opnemen die ze nodig hebben - zodat niets mooie bloemen tijdens de zomer in de weg staat!