Engerlingen

Wanneer je in het voorjaar bij het omwoelen van de grond kleine witgele of grijswitte larven ontdekt, heb je waarschijnlijk engerlingen ontdekt die zich hebben genesteld in je tuin. Dode gazons die in de late zomer en herfst verschijnen, zijn eveneens belangrijke tekenen die wijzen op de aanwezigheid van larven. Soms kan het ook gebeuren dat kleinere gazons als een pruik van de grond kunnen worden getrokken omdat de grassen door de afgehakte wortels niet meer in de grond worden vastgehouden. Tot grote ergernis van vele tuinliefhebbers staan wortels van verschillende planten (ook die van grassen!) op het menu van kleine larven.

De term "engerling" wordt gebruikt om de larven van verschillende soorten kevers te beschrijven. Daarbij bestaan er heel wat verschillen. Terwijl sommige soorten bijvoorbeeld worden beschouwd als nuttige insecten die bescherming verdienen, veroorzaken andere soorten echte nachtmerries voor tuinliefhebbers.

Daarom moet je, vooraleer je actie onderneemt, weten om welk type larve het gaat. Een eenduidige identificatie is vaak op het eerste gezicht nauwelijks mogelijk omdat de larven van verschillende kevers met hun witachtige lichaam en oranje kop erg op elkaar lijken. Alleen de grootte, de manier waarop ze voortbewegen of de verblijfplaats kunnen al een indicatie zijn.

Welke engerlingen zijn nuttig?

Als je grijswitte larven in de composthoop of in verrot hout ontdekt hebt, kan je gerust zijn want het gaat hier om nuttige insecten. De larven van de bloemkever en de neushoornkever helpen je namelijk bij het verteren van dode plantendelen. De neushoornkever kan je heel goed herkennen aan de grootte : met een lengte van 7 tot 12 cm zijn ze duidelijk groter dan de andere larvesoorten. De larven van de rozenkever daarentegen zijn half zo groot en zijn te herkennen aan het feit dat ze zich lang uitstrekken op een gladde ondergrond - bijvoorbeeld op het terras - en ze zich op hun rug voortbewegen. 

Welke engerlingen zijn schadelijk?

Ziet je gazon er kaal uit? Zijn je bloemen afgestorven? Heb je bij het omgraven van je tuinbodem witte keverlarven ontdekt? Dan heb je vermoedelijk te maken met schadelijke engerlingen. Deze larven kunnen ook in de moestuin of in bloembedden ernstige schade aan de gewassen aanrichten. De larven van de meikever, de buitelkever en de johanneskever behoren tot de engerlingen die zich in de bodem schuilhouden en zich voeden met plantenwortels. Ze zijn daarom vaak verantwoordelijk voor kale, ontwortelde gazons of dode bloemen. In onze contreien gaat het om drie specifieke larvesoorten.

1. Junikever

De junikever, die vooral 's nachts actief is, wordt amper twee centimeter groot. Hij heeft een eerder onopvallend bruin- of geelgekleurd lichaam waardoor hij gemakkelijk over het hoofd wordt gezien. In de zomer legt het vrouwtje ongeveer 30 tot 40 eitjes in de grond. Daaruit verschijnen ongeveer drie weken later de eerste larven.

De larven hebben een lichtgeel lichaam waarvan de roodbruine kop het meeste opvalt. In de loop van hun larvale leven, dat afhankelijk van het weer meestal twee tot drie jaar kan duren, kunnen ze tot wel vijf centimeter groot worden. Gedurende deze tijd leven ze in de grond en voeden ze zich met de plantenwortels - bij een grote larvepopulatie kunnen grote delen van het gazon of de moestuin vernietigd worden.

2. Meikever

Naast de larven van de junikever zorgen ook de meikeverlarven voor grote ergernis in de tuin. Deze kever legt tot wel 100 eitjes ongeveer een halve meter diep in de grond. Daar komen enkele weken later de witgrijze larven met oranjerode kop uit die in de loop van hun larvale leven vijf centimeter lang kunnen worden. Tijdens deze periode - die drie tot vijf jaar duurt - voeden de meikeverlarven zich met de wortels van verschillende loofbomen, groenten en fruitbomen.

3. Johanneskever

De johanneskever wordt ongeveer één centimeter groot. Terwijl zijn vleugelkappen een onopvallend bruine kleur hebben, schittert de rest van zijn lichaam in een interessante metaalachtige zwartgroene tint. De kevers, die voornamelijk overdag actief zijn, zijn vaak te vinden in weiden, velden of aan de rand van bossen waar ze in de bladeren van verschillende loofbomen, rozenstruiken en fruitbomen prikken. Als larve - een vrouwtjeskever kan 40 tot 50 eieren per worp in de grond leggen - voeden ze zich voornamelijk met graswortels en vernietigen ze hele gazons. Daarom behoren ze tot de meest gevreesde boosdoeners in de tuin.

Met hun grijswitte lichaam en rode kop lijken ze op de andere larven. Hun tijd als larve is echter aanzienlijk korter : nadat ze in de zomer uitkomen, eten de keverlarven zich een weg door de wortels van het gazon tot ze klaar zijn om in de herfst te overwinteren. In het vroege voorjaar verpoppen ze zich en in mei kruipen ze uiteindelijk als kevers uit de grond.

Grote voedergaten en randen op de bladeren van berken, eiken, hazelaars, kerselaars en rozen rond mei en juni wijzen duidelijk op een johanneskeverbesmetting, maar ook kale, dode gazons die eind juli tot begin oktober verschijnen en die je probleemloos kan optillen.

Een ander schadelijk insect dat zich langzaam over Europa verspreidt, is de Japanse kever. Hij komt oorspronkelijk uit Azië en is waarschijnlijk per schip, vrachtwagen of auto Europa binnengekomen. Tot nu toe is hij gesignaleerd in Italië en Zwitserland.

De Japanse kever is een van de schadelijkste soorten. Net zoals de andere larven voedt de Japanse keverlarve zich met graswortels en vernietigt zo gazons en weiden. Ook als volwassen kever vormt het insect een bedreiging : bijna geen enkele plant is er veilig voor : seringen, esdoorns, beuken, maïs en aardappelen staan op zijn menu. Er is dus grote bezorgheid. Visueel doet de Japanse kever denken aan de johanneskever met zijn bruinachtige vleugels en glinsterend groene lichaam. De Japanse kever is echter wat kleiner en heeft, in tegenstelling tot johanneskevers, plukjes witte haren op zijn staart. Daarnaast spreidt de Japanse kever bij gevaar een paar poten opzij. Als je een exemplaar in je tuin ziet, probeer het dan te vangen en maak een foto om naar de regionale gezondheidsautoriteiten te sturen.

Als de larven of kevers maar sporadisch in de tuin verschijnen, merk je daar meestal niks van omdat de schade beperkt is. Pas als er een onevenwichtigheid ontstaat, treedt er grotere schade op. Als de insecten massaal verschijnen, kunnen hele bomen worden verslonden of kunnen gazons worden ontworteld. Daarom moet je voorzichtig zijn als je een groot aantal witte larven tegenkomt bij het graven of meer aangevreten bladeren in de zomer ontdekt. Om engerlingen te bestrijden, bestaan er verschillende mogelijkheden.

1. Vallen met lokstoffen tegen johanneskevers

De eerste mogelijkheid richt zich op vliegende kevers : plaats lokvallen tijdens de periode dat de johanneskever rondvliegt. Controleer de vallen twee maal per week. Zo krijg je een goed overzicht van het aantal aanwezige kevers. Naast de klassieke feromoonvallen, die enkel de mannelijke kevers lokken, zijn er ook lokstofvallen die zowel de mannelijke als de vrouwelijke kevers vangen en zo de voortplanting en het leggen van eitjes verhinderen.

2. Nematoden tegen engerlingen

Als de larven zich al in de grond hebben gevestigd, kan je ze met speciale HM-nematoden onder de naam Heterorhabditis bacteriophora bestrijden. Deze handige aaltjes zijn ideaal, zeker als je larven in het gazon wilt bestrijden. Met hun hulp kan je witte larven bestrijden en zo je gazon of bloemperk beschermen tegen verdere schade. De optimale toepassingsperiode voor het aanbrengen van aaltjes is - afhankelijk van het weer en van de larven - tussen april en september. Daarbij is het belangrijk dat de grond al is opgewarmd en in de toekomst vochtig wordt gehouden. De nematoden hebben namelijk vocht nodig om zich voort te bewegen en te overleven.

Om ook na een succesvolle bestrijding gemoedsrust te hebben, is het zinvol om preventieve maatregelen te nemen. De maatregelen verschillen een beetje afhankelijk van de plaats waar de larven zich bevinden.

Hoe engerlingen in het gazon voorkomen?

Een gezond, sterk gazon met dikke zode is de beste bescherming tegen larven. De vrouwtjes zoeken namelijk het liefst gaten of kale plekken in het gazon om in de grond te graven en hun eieren te leggen. Vooral droge zandgronden genieten hun voorkeur. Om ze deze kans niet te geven, moet je gaten in het gazon snel dichtmaken met een gepaste graszadenmengeling. Ook regelmatig bemesten en water geven mogen niet worden genegeerd. Vaak ontstaan kale plekken in het gazon omdat het gazon lange tijd geen water en onvoldoende voedingsstoffen heeft gekregen. Het resultaat is een geel, verzwakt of uitgedroogd gazon, dat helaas een open poort vormt voor ongedierte. Daarom moet het gazon in het voorjaar worden bemest met een kwalitatieve gazonmeststof. Tegen oktober of november kan nogmaals worden bemest met een kaliumrijke meststof om het gazon te versterken en veilig de winter door te brengen.

Daarnaast kan je door jaarlijks te verticuteren de larven het leven zuur maken en tegelijkerheid het gazon verstevigen. Daarbij wordt de grond losgemaakt en krijgen de wortels van de grasmat meer zuurstof.

Hoe engerlingen in de moestuin voorkomen?

In de moestuin kan je, nadat alles is geoogst, voor opschudding onder de larven zorgen door de grond intensief te bewerken in het najaar. Ook in het voorjaar, voor herbeplanting, helpt het om de grond om te woelen en los te maken. Daarnaast kan je de larven afschrikken met knoflook die je gewoon tussen de andere groenten zet. Controleer regelmatig of er kevers op de bladeren te zien zijn. In dat geval moeten ze verzameld worden of gevangen worden met behulp van een feromonenval. Zo kan je de omvang van de plaag bepalen. Een kleine populatie is doorgaans niet schadelijk voor de planten.

Hoe engerlingen in bloemperken voorkomen?

Regelmatig de grond in het bloemperk omwoelen helpt, maar ook planten zoals ridderspoor of geraniums (waarvan de wortels giftig zijn), kunnen overmatige reproductie voorkomen.

In een natuurlijke tuin komen vaak enkele tuingenoten te hulp. Zo kan je de natuur zijn gang laten gaan. Witte larven maken deel uit van het favoriete voedsel van spreeuwen, kraaien, mollen, dassen, egels, egels en vleermuizen. Als je kippen in de tuin houdt, zullen ze ook blij zijn met een paar verse keverlarven.

Omgekeerd, als vogels erg geïnteresseerd zijn in je gazon, is dit een goede indicatie dat er wat lekkers in het gazon zit. Omdat de vogels helaas niet voorzichtig zijn bij het zoeken naar voedsel en daarbij kleine oneffenheden in het gazon kunnen achterlaten, moeten deze gaten in het gazon zo snel mogelijk worden gedicht om andere kevers geen kans te geven om daar hun eieren te leggen. Daarvoor kan je een graszadenmengeling "gazonherstel" gebruiken. Je kan daarnaast de engerlingen met nematoden bestrijden om zo te vermijden dat je nog veel meer kale plekken - veroorzaakt door vogels - moet herstellen.

Fingers crossed!