Rozemarijn

Rozemarijn (Salvia rosmarinus) is een winterharde, groenblijvende halfheester uit de lipbloemenfamilie die oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied komt. De plant behoort tot het saliegeslacht en herken je gemakkelijk aan de naalden.

De heerlijk geurende struik is een onmisbare specerij in de mediterrane keuken. Met zijn intense, harsachtige geur en licht bittere maar aangename smaak geeft dit kruid een speciale toets aan heel wat gerechten, of ze nu zoet of hartig zijn.

Rozemarijn staat ook gekend als geneeskrachtige plant. Het kruid zou talrijke positieve eigenschappen bezitten voor de gezondheid, waaronder het verbeteren van de spijsvertering, het stimuleren van de bloedsomploop en het verlichten van hoofdpijn.

Door zijn mediterrane afkomst zal het je niet verbazen dat rozemarijn houdt van een zonnige, warme locatie. De plant is heel goed bestand tegen hitte dus je kan ze zonder probleem op een zonnig zuidgeoriënteerd balkon plaatsen. Rozemarijn groeit ook heel goed binnenshuis, zolang je de plant op een zonnig plekje plaatst.

Rozemarijn geeft de voorkeur aan een enigszins droge, goed gedraineerde en kalkrijke grond. Door de potgrond te vermengen met puimsteenkorrels zoals COMPO Bio Granuplant Hydrokorrels creëer je een goede beluchting van de grond. Als je rozemarijn in een pot aanplant, raden we je aan om de bodem van de pot met hydrokorrels te bedekken zodat wateroverlast en wortelrot worden vermeden.

Vanaf februari kan je rozemarijn op de vensterbank of in de serre zaaien. Om te kunnen ontkiemen hebben de zaadjes een minimumtemperatuur van 20°C nodig.

Rozemarijn zaaien doe je als volgt :

1. Eerst moeten ze zaaibakjes voorbereid worden. Vul een zaaibak of kweekpotje op met een aangepaste potgrond en druk lichtjes aan.
2. Verdeel de zaadjes en bedek ze met een dun laagje potgrond van amper enkele millimeter dikte.
3. Bevochtig de potgrond vervolgens met behulp van een vernevelfles of sprayfles.
4. Om de ideale omgeving te creëren voor de kleine zaailingen moet de pot of bak worden afgedekt met huishoudfolie of met een deksel.
5. Schimmels en schimmelziekten kan je voorkomen door dagelijks het deksel of de huishoudfolie even te verwijderen. Vermijd echter dat de zaden uitdrogen om zo zeker te zijn dat ze ontkiemen.

Een eenvoudigere methode om rozemarijn te kweken is door te stekken. Meer informatie hierover vind je verder in dit artikel.

Rozemarijn kan je vanaf het late voorjaar in de tuin aanplanten, zodra er geen nachtvorst meer wordt voorspeld en er constant zachte temperaturen heersen. De ideale periode om te planten is eind april/begin mei, wanneer de bodem al wat opgewarmd is. Kies voor een zonnig en beschut plekje en houd rekening met een plantafstand van 40 centimeter.

De bodem moet goed doorlatend, voedselarm en luchtig zijn om ervoor te zorgen dat de wortels zich goed hebben ontwikkeld tegen de winter. COMPO Bio Potgrond Kruiden is hiervoor ideaal.

Rozemarijn kan je ook in een rotstuin of kruideneiland aanplanten. Meer informatie vind je in ons artikel "Zo leg je een kruideneiland aan".

Wil je rozemarijn in een pot of bloembak kweken, bijvoorbeeld op je terras of binnenshuis? Dan raden we je aan om COMPO Bio Potgrond Kruiden te vermengen met COMPO Bio Granuplant Hydrokorrels (verhouding 3:1).

Opgelet : de bodem van je pot of bloembak moet voorzien zijn van afvoergaten zodat overtollig gietwater gemakkelijk kan weglopen. Rozemarijn heeft regelmatig water nodig, maar met mate. Hoewel droogte voor deze plant geen probleem is gezien de oorsprong, is ze heel gevoelig voor wateroverlast.

Kies voor de aanplanting een ruime pot zodat de plantenwortels voldoende plaats hebben. Vergeet niet om je rozemarijn om de 2 tot 3 jaar te verpotten in een portie verse potgrond. Zo blijft je plant gezond en sterk. Hoe ouder je rozemarijn wordt, hoe minder vaak die moet verpot worden.

In een bloembak of kruideneiland voelt rozemarijn zich goed in de buurt van salie. Ook andere mediterrane kruiden zoals lavendel of tijm kunnen naast rozemarijn worden geplant. Belangrijk is dat je kruidenplanten met dezelfde standplaatsvereisten samen plant. Dit is het geval met de meeste mediterrane kruiden. Welke uitzonderingen er zijn en waar je nog op moet letten in een mediterrane kruidentuin, lees je in ons artikel "Mediterrane kruiden planten, verzorgen en verwerken".

Rozemarijn is niet echt dorstig en is daarom een perfecte metgezel voor hete zomers op het balkon. Geef je plant enkel water wanneer de grond bijna helemaal droog is. Als je rozemarijn in een pot of bak is aangeplant, zal hij tijdens droge, warme periodes vaker water nodig hebben omdat het water in de pot sneller verdampt.

Voor een gezonde plantenontwikkeling en een intens aroma raden we je aan om van maart tot oktober wekelijks een portie voedingsstoffen te geven. Van november tot februari volstaat het om 2 x per maand te bemesten. De juiste dosis COMPO Bio Vloeibare Meststof Kruiden kan je eenvoudig met behulp van de doseerdop afmeten en toevoegen aan het gietwater.

Voor een krachtige groei van je rozemarijnstruik kan je hem in het voorjaar (na de bloei) iets forser terugsnoeien zodra er geen nachtvorst meer wordt voorspeld. Gebruik een scherpe snoeischaar om de scheuten tot iets boven het houtachtige gedeelte af te knippen. Zo blijft je struik mooi compact. Je kan tegelijkertijd de zieke of uitgedroogde takken verwijderen zodat je plant gezond kan blijven groeien.

Rozemarijn kan je het hele jaar door oogsten. De ideale plant dus voor in de keuken en in de tuin! Tijdens de winter zal de oogst echter iets kleiner uitvallen. Je kan ofwel afzonderlijke naalden plukken of het bovenste deel van de tak met een scherp mes of met een schaar afknippen. Oogst enkel gezonde stengels en verwijder beschadigde plantendelen. Verwijder het vuil indien mogelijk zonder water - door de stengels te wassen kan de smaak namelijk verloren gaan.

Rozemarijn kan je drogen door verschillende takjes samen te binden en ze op een schaduwrijk plekje op te hangen. Zo heb je steeds rozemarijn ter beschikking om gerechten en thee op smaak te brengen! Meer tips zijn terug te vinden in ons artikel "Rozemarijn drogen - zo werkt het".

Rozemarijn kan ook gemakkelijk ingevroren worden om de specerij langer te bewaren : je kan complete stengels invriezen in een luchtdichte verpakking. Of wat dacht je van fijngehakte naalden die in een ijsblokjesvorm worden gestopt? Water of olie toevoegen en hop - de vriezer in! Zo krijg je handige porties die je kunt gebruiken wanneer je ze nodig hebt.

In onze contreien is rozemarijn niet winterhard omdat de plant strenge periodes van vorst niet kan overleven zonder daarbij beschadigd te raken, vooral wanneer er geen beschermende sneeuwlaag is. Met de juiste voorbereiding en passende winterbescherming krijg je je rozemarijn echter veilig de winter door - hierdoor kan je de plant ook in de vollegrond aanplanten.

Bij een eerder zachte winter hoef je geen extra maatregelen te treffen. Bij de aankoop van je perkplant kies je bij voorkeur voor een vorstbestendige soort zoals de "Arp" of de "Blue winter". Om je kruidenplant te beschermen tegen de kou kan je de kruin in vlies wisselen en het wortelgebied bedekken met mulch.

Rozemarijn in potten moet zo laat mogelijk naar binnen worden gehaald. Zolang het niet vriest, kan de plant buiten blijven staan. Je potplant kan je laten overwinteren in een onverwarmde serre of een lichtrijke kelder. Ook een garage kan als winterverblijf worden gebruikt, maar door de duisternis kan de plant haar naalden verliezen. Zodra er geen vorst meer wordt voorspeld, kan je je rozemarijn langzaam laten acclimatiseren aan de buitenlucht door hem eerst op een beschut plekje te plaatsen.

Rozemarijn kan je vermeerderen door te stekken :

1. Knip enkele scheuten af die onderaan licht verhout zijn. De scheuten moeten ongeveer 10 cm lang zijn en gezond zijn.
2. Verwijder de onderste naalden van de stengel. Stop de stengel vervolgens tot de helft in een kweekpot die is opgevuld met een aangepaste zaai- en stekgrond.
3. Bevochtig de grond met een sproeifles. Dit zal de zaailingen helpen om zo snel mogelijk wortels te vormen.
4. Om het vocht daarna goed vast te houden, kan je de pot afdekken met huishoudfolie. Vergeet niet om voldoende te verluchten om schimmels te voorkomen.
5. Plaats de kweekpot op een zo warm mogelijke plaats.

Rozemarijn is over het algemeen goed gewapend tegen plagen. De plant bevat namelijk essentiële oliën waarvan de intense geur de meeste insecten afschrikt. Toch kunnen bladluizen of schildluizen de plant af en toe teisteren. Als slechts enkele scheuten zijn aangetast, dan kan je de insecten gewoon verwijderen met je vingernagel of met een tandenborstel. Bij een sterkere aantasting zal een bestrijdingsmiddel een oplossing bieden.

Door wateroverlast kunnen de wortels gaan rotten. Dit zal je herkennen aan de gele of bruine naalden en aan een tragere groei. Echte meeldauw kan optreden bij een hoge luchtvochtigheid, onvoldoende luchtcirculatie en een gebrek aan licht. Deze schimmelziekte herken je aan een dun, poederig laagje op de bladeren. Een biologische spray zoals COMPO Bio Fungi-Plus Spray wordt aanbevolen voor de bestrijding van de ziekte.

Rozemarijn is heel veelzijdig. Met zijn kruidige, pittige smaak kan het niet enkel als specerij voor vlees-, vis-, gevogelte- en aardappelgerechten gebruikt worden ; de naalden kunnen ook verwerkt worden in rozemarijnolie en -thee en in zoete gerechten. Koekjes met rozemarijn zorgen bijvoorbeeld voor variatie. Een recept vind je terug in ons artikel "Rozemarijn-citroenkoekjes".

Rozemarijn is eveneens populair als geneeskrachtig kruid. Naast de positieve effecten op de spijsvertering en de bloedsomloop zou het kruid een antibacteriële en ontstekingsremmende werking hebben. Daarom wordt rozemarijn vaak gebruikt om een verkoudheid te verlichten in de vorm van thee of badzout. Sommige mensen zweren ook bij het revitaliserende effect van rozemarijnwater of rozemarijnolie op het haar : het zou het haar sterk en glanzend maken en zelfs de haargroei stimuleren. Hier bestaat echter geen betrouwbaar wetenschappelijk bewijs voor.