Veldsla

Ken je ook de roep van de koningszoon “Rapunzel, laat je haren vallen”? Het bekende sprookje van Rapunzel is vernoemd naar de groene veldsla (Valerianella locusta). Veldsla speelt daarin een heel belangrijke rol : als zwangere vrouw speelt Rapunzels moeder gekweld door een onverzadigbare honger naar veldsla. Die groeit helaas niet in haar tuin, maar wel in de tuin van de naburige tovenares. Haar man steelt de sla voor haar maar wordt al snel door de tovenares betrapt. Omdat de vrouw vreest dat ze zou sterven zonder de Rapunzelsla, gaat hij akkoord met het aanbod van de tovenares : in ruil voor de veldsla moet het echtpaar haar hun kind, Rapunzel, na de geboorte afstaan. Veldsla staat ook bekend onder tal van andere namen zoals ezelsoren en broeivet. Door de ronde vorm wordt de veldsla soms ook muisoorsla genoemd.

De teelt van veldsla is in veel opzichten de moeite waard. Ten eerste is de groente heel gemakkelijk om te kweken. Ten tweede is het een van de weinige groentesoorten die in de herfst en de winter kan geoogst worden. Tot slot is de groente heel gezond. De heerlijke, nootachtig smakende wintersalade bevat namelijk veel vitamine C en mineralen zoals calcium en ijzer. De groente is ook rijk aan foliumzuur, hetgeen de baby van zwangere vrouwen ten goede zou komen.

Veldsla kan je in diverse gerechten verwerken. Op internet zijn voor iedere smaak talloze verfijnde gerechten te vinden, bijvoorbeeld als knapperig bijgerecht met kruidige dressings, als fruitige salade met granaatappel of sinaasappel, hartig in combinatie met geroosterde noten, geitenkaas en spekblokjes of als groen lamsvlees. Wat dacht je van een slasmoothie voor een vitaminekick in de winter? En nog mooi meegenomen : je hebt helemaal geen tuin nodig om je eigen veldsla te kweken. Zelfs op het balkon of in een (verhoogde) moestuinbak kan je je wintersla gemakkelijk oogsten.

Veldsla is geen veeleisende groente en groeit op zowel elke zonnige tot half-schaduwrijke locatie in de moestuin. Wilde veldsla vind je vooral op zonnige hellingen terug. Daarbij is een humusrijke, kalkrijke bodem zonder onkruid ideaal. Gewone veldsla voelt zich niet alleen thuis in je tuinperk, maar ook in verhoogde moestuinbakken of in een bloembak op een lichtrijk balkon.

Ook wat de vruchtwisseling en buurplanten betreft, stelt veldsla niet veel eisen. Je kan de groente samen met alle soorten groenten aanplanten. Je kan de wintersla bijvoorbeeld zonder probleem met koolgroenten (vb. boerenkool), grove bieslook, spinazie of radijzen. In ons artikel “Groenten telen in de winter” ontdek je welke diverse groentesoorten je in de winter kan kweken.

Zoals je eerder kon lezen is veldsla de ideale vervolggroente na de eerste oogst. De enige voorwaarde is dat de temperatuur lager ligt dan 20°C. Anders bestaat het gevaar dat de kleine plantjes niet goed zullen ontkiemen. Om in de winter te kunnen oogsten, moet je in september (of begin oktober bij milde temperaturen) zaaien, zeker niet later. Hoewel veldsla een temperatuur van mindere dan 20°C nodig heeft om zich goed te kunnen ontwikkelen, zal de groei afremmen als het te koud wordt. Als je pech hebt, zal je pas in het voorjaar kunnen oogsten. Als je toch vrij laat zaait, dan raden we je aan om vorstbestendige en bijzonder robuuste rassen te zaaien zoals “Vit”, “Valentin” of “Elan”.

1. Maak langs een touw een zaaigeultje van ongeveer 2 centimeter diep. Houd rekening met een afstand van 10 tot 15 centimeter tussen de rijen.
2. Zaai de zaden in de geul en bedek ze met aarde.
3. Druk de grond goed aan met behulp van een plank of met de voeten.
4. Geef water en zorg ervoor dat de zaden tijdens de kiemfase vochtig blijven (maar niet te nat).

Als alternatief kan je de zaden ook gewoon in het groentebed zaaien door ze uit te strooien. Het oppervlak moet vooraf onkruidvrij gemaakt zijn zodat er geen verwarring kan ontstaan bij het wieden. Ook moet je er zeker van zijn dat de afzonderlijke planten voldoende ruimte hebben. Als ze te dicht opeen groeien, zullen de bladrozetten zich niet volledig kunnen ontwikkelen en zullen de bladeren geelkleuren. In dat geval is het zinvol om individuele planten te verwijderen.

1. Kies een bloembak die niet te groot is en waarvan de bodem voorzien is van afvoergaten.
2. Vul de bak op met potgrond.
3. Maak een zaaigeultje van ongeveer 2 centimeter diep.
4. Zaai de zaden in het geultje, bedek ze met potgrond en druk lichtjes aan.
5. Geef water en houd de grond vochtig (maar niet te nat), vooral tijdens de kiemfase.

Veldsla heeft ongeveer 10 tot 14 dagen nodig om te ontkiemen. Het duurt ongeveer 10 weken tot de groene oogstrijp is.

Veldsla kan je niet alleen in de tuin kweken, maar ook in (verhoogde) moestuinbakken. Tijdens de herfst en de winter, eenmaal de zomeroogst voorbij is, is de groente ideaal als vervolgteelt in een moestuinbak. Hierbij volg je dezelfde aanbevelingen als voor teelt in vollegrond en in bloembakken. Houd bij het zaaien zeker rekening met voldoende afstand tussen de plantjes.

Alvorens je gaat zaaien, moet de bodem goed bevochtigd worden. Na het zaaien, moet de bodem constant vochtig zijn. Tijdens de kiemfase, de eerste 3 weken na het zaaien, mag het zaaigoed zeker niet uitdrogen. Door een tuinfolie aan te brengen kan je voorkomen dat het water snel verdampt. In een later stadium hoef je slechts af en toe water te geven, afhankelijk van het weer. Houd er rekening mee dat de bodem niet te nat mag zijn. Anders bestaat het risico op schimmelziekten.

Als zwak terend gewas heeft veldsla niet veel voedingsstoffen nodig. Bij de bemesting kan je een milde vloeibare meststof gebruiken om te de groei van je veldsla te ondersteunen. Bemest ongeveer 1 x per week van maart tot oktober. Wist je trouwens dat groente tot de valeriaanfamilie behoort en officieel eigenlijk geen slaplant is, maar wel een kruid dat vroeger veel als onkruid voorkwam?

Naast regelmatig water geven en bemesten is het ook belangrijk om regelmatig onkruiden uit de moestuin te verwijderen. Zo zorg je ervoor dat de veldsla zich goed ontwikkelt en niet overwoekerd wordt door onkruid en zal niks een productieve oogst nog in de weg staan.

Als klassieke herfst- en wintergroente kan je veldsla oogsten tussen oktober en maart. Daarna wordt het voor de plant meestal te warm en te droog en zal ze beginnen uitlopen en bloeien. Bloemen, bladeren, stengels en zelfs de zaden zijn dan nog altijd eetbaar, maar de smaak van de groente zal bitterder worden. Daarom raden we je aan om je veldsla op tijd te oogsten zoals klassieke sla.

Zo ga je te werk :

Knip de rozetten vlak boven de wortels af met een mes of een schaar. Zo kunnen nieuwe bladeren groeien en kan je gedurende het seizoen meerdere keren oogsten. Was de sla heel grondig voordat je ze gaat bereiden. Aan de wortels blijft namelijk vaak hardnekkig vuil kleven. Als je per ongeluk de wortels samen met de rozet hebt verwijderd, dan moeten de wortels afgesneden worden. Ben je op zoek naar een alternatief dat minder moeite kost om schoon te maken? Kies dan voor winterpostelein!

Eet je veldsla bij voorkeur op de dag van de oogst op. Dan smaakt die nog heel knapperig, nootachtig en fris. Als je teveel in één keer hebt geoogst, kan je de wintersla in een vochtige theedoek in de koelkast bewaren voor ongeveer 2 tot 3 dagen. Daarna zal de sla niet zo knapperig meer smaken en zullen de bladeren er ook al wat verflenst uitzien. Wanneer je de veldsla uit de koelkast haalt en die onaangenaam ruikt of de bladeren beschimmeld zijn, dan mag je de veldsla niet meer opeten.

Veldsla is winterhard, maar dat betekent helaas niet dat de groente tijdens het koude seizoen verder groeit. Eens de bodemtemperatuur onder 8°C zakt, zal de veldsla stoppen met groeien. Door een wintervlies over de rijen te leggen, kan je dit vertragen. Op milde dagen moet je het vlies verwijderen om schimmelaantasting te voorkomen. Eens de temperatuur terug gaat stijgen, zal je veldsla opnieuw groeien. Dit vlies zal eveneens de overwintering ondersteunen.

Dankzij het seizoen waarin de groente groeit, komen niet veel plagen voor op veldsla. Het grootste probleem bij wintergroenten is valse meeldauw. Deze schimmelziekte gedijt goed in een koel en vochtig klimaat. Valse meeldauw kan je herkennen aan het bladoppervlak dat geel kleurt. Als je de onderkant van de bladeren bekijkt, zal je een lichtgrijs en later violet gekleurd pluis opmerken. Ondertussen bestaan er allerlei veldslavariëteiten die resistent zijn tegen deze ziekte. Informeer je dus vooraf goed!

Als je veldslaplantjes bruinkleuren en afsterven, dan kan dit mogelijk veroorzaakt worden door wortelrot. De grond moet dan wel vochtig gehouden worden, maar mag nooit te nat zijn.