Japanse kever

Groente- en fruitplanten die volledig kaal zijn gevreten of graswortels die vernietigd zijn - de Japanse kever lijkt op het eerste gezicht onschuldig, maar kan enorme schade aanrichten in de tuin. Niet alleen in de landbouw, maar ook bij hobbytuiniers!

De Japanse kever (Popillia japonica) is afkomstig uit Azië en behoort tot de mestkeverfamilie. Het insect verspreidde zich ruim 100 jaar geleden naar Noord-Amerika en vernietigde daar de oogst van heel wat landbouwers. Ook in delen van Europa is de Japanse kever al enkele jaren actief. Vermoedelijk is hij daar terechtgekomen via diverse transportmiddelen. Deze invasieve soort werd ondertussen al teruggevonden in de Italiaanse regio Lombardije en in Zuid-Zwitserland.

De kever heeft ondertussen zijn weg gevonden over de Alpen. In november 2021 werd in Duitsland de eerste levende Japanse kever officieel waargenomen. In 2023 werden er volgens het Augustenberg Agricultural Technology Center opnieuw 2 kevers gesignaleerd die vermoedelijk als verstekelingen het land zijn binnengekomen. Voorlopig werd de kever in de Benelux nog niet aangetroffen.

Sinds 2019 werd de Japanse kever in de complete Europese Unie als zogenaamd “quarantaineorganisme” geclassificeerd omdat het insect heel grote schade kan aanrichten. Om de verspreiding naar buurlanden van Zwitserland en Italië te voorkomen, worden er strenge controles aan grensovergangen, snelwegen en goederenstations uitgevoerd. Er geldt eveneens een meldingsplicht. Goed om te weten : de Japanse kever vormt geen gevaar voor mens en dier.

Op het eerste gezicht lijkt de Japanse kever heel goed op andere insectensoorten uit de mestkeverfamilie. Met zijn donkere, metaalachtige lichaam doet hij zelfs denken aan de tuinkever of de julikever. Ook rozenkevers, junikevers en meikevers worden vaak verward met de Japanse kever. De lichaamslengte van de Japanse kever (ongeveer 1 centimeter) is vergelijkbaar met die van de meikever. De Japanse kever kan je herkennen aan zijn opvallende groene, metaalglanzende lichaam en zijn koperbruine vleugels. Daarnaast zijn er nog twee opvallende kenmerken : de kever heeft kleine, witte plukjes haar op zijn buik, vijf aan elke kant van de romp en 2 iets grotere witte behaarde vlekken op het uiteinde van het lichaam. Het insect vertoont ook een bijzonder gedrag als het zich bedreigd voelt : in dergelijke situaties zal de kever een paar poten van het lichaam spreiden.

De Japanse kever is polyfaag. Dit betekent dat hij zich niet specialiseert in een bepaalde plantensoort. De kever is niet bepaald kieskeurig als het gaat om voedsel : hij lust wel 300 verschillende plantensoorten, van fruitbomen en groenten tot sierheesters of bloemen tot gazons. Zo kunnen ze heel wat schade aanrichten in de tuin. Vooral houtachtige planten zoals esdoorn-, beuken-, eiken-, hazelnoot- en walnootbomen worden vaak aangetast. Wat eetbare gewassen betreft staan vooral appel-, kersen- en pruimenbomen op het menu, maar ook bessenstruiken, maïs en aardappelplanten. In de siertuin zijn vooral seringen en rozen heel populair bij de Japanse kever.

Volwassen kevers eten de bladeren, bloemen en vruchten van heel wat verschillende plantensoorten op. Een ernstige aantasting kan zo leiden tot beschadiging van de plant. Op de bladeren kan je een bepaald patroon ontdekken. De exotische kevers vreten alle zachte delen van de bladeren weg, behalve de nerven (skeletvraat). Ook aan bloemen en vruchten kan je vraatschade opmerken. De kevers werken daarbij van boven naar onder : ze beginnen bij de jonge, verse scheuten en vreten zich zo een weg naar de oudere plantendelen.

De Japanse kever kan zich heel snel voortplanten. Na de paring legt één enkele kever 40 tot 60 eieren in de bodem van weilanden en gazons waar ze overwinteren. De larven van de kever worden, net als andere keversoorten, engerlingen genoemd. Eenmaal de temperaturen in het voorjaar beginnen stijgen, zullen de larven naar het grondoppervlak trekken waar ze zich voeden met graswortels. Ook wortels van diverse tuinplanten worden aangetast. Vervolgens verpoppen de witachtig gekleurde larven met oranje tot lichtbruine kop zich na vier tot zes weken. De volwassen Japanse kever komt tussen mei en juli uit en begint zich snel te vermenigvuldigen.

Een eerste symptoom van een aantasting door de Japanse kever is het verschijnen van bruine vlekken in het gazon die zich ontwikkelen vanuit de dode wortels. De schade is meestal vrij laat zichtbaar - als het gazon al aanzienlijke schade heeft opgelopen. De grasmat van het dode gazon zal je als een tapijt kunnen oprollen en verwijderen. Dergelijke schade is niet alleen te wijten aan de Japanse kever, maar ook aan heel wat andere keversoorten. Ins ons artikel ‘engerlingen’ tonen we je hoe je de verschillende soorten larven kan identificeren en voorkomen.

Er zijn in de Benelux nog geen Japanse kevers waargenomen. Door middel van uitgebreide monitoring worden grensregio’s met besmette gebieden streng gecontroleerd om te voorkomen dat de plaag zich verder verspreidt. In de reeds aangetaste landen worden nematoden gebruikt om de Japanse kever te bestrijden.

De Japanse kever moet in de hele EU als quarantaineorganisme worden gerapporteerd. Heb je een Japanse kever gezien, dan moet je dit zo snel mogelijk melden bij de verantwoordelijke autoriteiten, ongeacht of de kever dood of levend is aangetroffen. Neem indien mogelijk een foto van de vermoedelijke plaag of stuur het insect in een zorgvuldig afgesloten doos naar de desbetreffende autoriteit.