Mieren

Met meer dan 15.000 geregistreerde soorten wereldwijd is de mier ongetwijfeld een van de meest voorkomende insectensoorten. Net zoals wespen en bijen behoren de mieren tot de familie van de vliesvleugeligen. De mierenkolonies waarin mieren zich organiseren, kunnen uit honderden of zelfs miljoenen arbeiders bestaan.

Er zijn verschillende soorten mieren. Sommige mieren zijn eerder in bossen terug te vinden zoals de bosmieren (Formica), die in België eveneens beschermd is.

Andere mieren voelen zich meer op hun gemak in weides, in de tuin of zelfs in huis. Hieronder vind je de meest voorkomende :

1. Gewone wegmier

De gewone wegmier (Lasius niger) is drie tot vijf millimeter lang en bouwt zijn nest voornamelijk onder verharde oppervlakken zoals onder terrassen of trottoirs, in de tuingrond of in bloempotten.

2. Gele weidemier

De gele weidemier (Lasius flavus) is iets kleiner (2 tot 4 mm) en is vaak terug te vinden in gazons. De aanwezigheid van deze mier in je tuin wordt vaak verraden door grote hopen omhoog geduwde aarde. De gele weidemier bouwt namelijk ondergrondse nesten en voedt zich vooral met honingdauw van  wortelluizen, die ze zelfs in hun holen gebruiken. De gele weidemier zal je zelden bovengronds of in de buurt van je huis aantreffen.

3. Gewone steekmier

De derde mierensoort die zich in bossen en weilanden thuisvoelt, maar ook in de tuin terug te vinden is, is de gewone steekmier (Myrmica rubra). Dit roodachtige insect bouwt zijn nest onder stenen of dood hout en houdt van een vochtige omgeving. De mier heeft een angel waarmee ze een pijnlijke maar onschadelijke steek kan toedienen. Allergische reacties zijn echter wel mogelijk.

4. Zwarte zaadmier

De zwarte zaadmier (Tetramorium caespitum) nestelt zich het liefst op droge, zanderige locaties. De mier leeft ondergronds en voedt zich met de uitwerpselen van wortelluizen of aas. De aanwezigheid van de zwarte zaadmier kan je herkennen aan hoopjes aarde op het gazon of aan het fijne zand dat via de voegen van verharde paden omhoog wordt geduwd.

5. Houtvernietigende mieren

Vooral mieren die hout aantasten kunnen ernstige schade aanrichten in huis. De meest voorkomende soorten in ons land zijn de boommier (Lasius brunneus), de gewone reuzenmier (Camponotus ligniperda), de muurmier (Lasius emarginatus) en de glanzende houtmier (Lasius fuliginosus). In de natuur bouwen ze hun nesten voornamelijk in verrot dood hout, bijvoorbeeld in oude bomen. Deze mierensoorten vormen echt een probleem als ze zich binnenshuis nestelen : door stukken hout of isolatie uit te hollen, kunnen ze namelijk enorme schade aanrichten. Houtvernietigende mieren zijn vaak terug te vinden in huizen die beschadigd zijn door een vocht- of schimmelprobleem. De mieren verschuilen zich in valse plafonds, rolluikkasten of nabij de leidingen van de vloerverwarming. Het grote probleem : een aantasting wordt vaak pas vastgesteld als de mieren in het voorjaar hun paringsvlucht starten. Meestal zijn er maar een paar werksters zichtbaar - deze soorten vormen meestal geen mierenstraten. Omdat de nesten vaak goed beschermd zijn, moeten speciale insecticiden worden toegepast om de schade zo snel mogelijk te beperken. In geval van een grote plaag raden we je aan om contact op te nemen met een professionele ongediertebestrijder.

6. Gele faraomier

Er zijn mierensoorten die via handel of toerisme in ons land zijn terechtgekomen en hier uitgroeien tot een ware plaag. De gele faraomier (Monomorium pharaonis) is afkomstig uit Azië maar is sinds de 19e eeuw overal in Europa terug te vinden. De ambergele mieren zijn slechts twee millimeter lang en verschuilen zich graag in kieren en spleten - ze zijn ook al ontdekt in computers, waar ze kortsluitingen en kabelbranden hebben veroorzaakt. Omdat de warmteminnende mieren in de koude winter buiten niet kunnen overleven, gaan ze op zoek naar warme, verwarmde ruimtes. In tegenstelling tot heel wat  andere mierensoorten kunnen zij ziektes overdragen. De gele faraomier is daarom schadelijk voor de gezondheid.

Er zijn mensen die gefascineerd zijn door deze kruipende insecten. Sommigen houden van inheemse of exotische mieren zoals vb. de bladsnijdersmier (Acromyrmex octospinosus). Deze is afkomstig uit de Midden- en Zuid-Amerikaanse tropen en vormt heel grote kolonies die enorme schade aan planten kunnen aanrichten. Hier is het belangrijk om de mieren veilig in een terrarium onder te brengen zodat ze niet kunnen ontsnappen.

Wist je trouwens dat er volgens een huidige schatting momenteel wereldwijd ongeveer 20 biljard mieren leven? Hun totale biomassa is dus groter dan die van alle vogels en zoogdieren samen.

Wie ooit gevleugelde mieren in de tuin heeft opgemerkt, zal wellicht vermoeden dat het hier om een aparte mierensoort gaat. De gevleugelde mieren zijn eigenlijk de geslachtsrijpe vrouwtjes en mannetjes van de kolonie. Normaliter zijn dit de gele of zwarte wegmier. Zij wachten op een droge, warme en windstille zomerdag om samen op "huwelijksreis" te gaan. Omdat de mieren tegelijkertijd in de lucht vliegen, kan een indrukwekkende "mierenzwerm" ontstaan. Tijdens de vlucht paren de vrouwtjes - de toekomstige koninginnen van nieuwe staten - met verschillende mannetjes om nakomelingen te krijgen. De koninginnen verliezen hun vleugels zodra ze nieuwe staten hebben gevormd. Werkers of bewakers daarentegen zijn altijd vleugelloos.

Sommige mierensoorten kunnen in de tuin en in het huis snel voor overlast zorgen of zelfs een gezondheidsrisico vormen. Toch zijn velen van hen eigenlijk ongevaarlijk. In het wild vervullen ze zelfs belangrijke taken : verschillende renmieren (Formica) zijn natuurlijke vijanden van schadelijke insecten die bijvoorbeeld bomen aantasten. Omdat ze zich - naast plantensap en levende insecten - ook voeden met aas, worden ze vaak de "gezondheidspolitie" van het bos genoemd.

Bovendien kunnen mieren met hun ondergrondse gangen de grond losmaken en zo de planten helpen gemakkelijker te wortelen. Dit verbetert de bodemkwaliteit aanzienlijk. Zowel in de tuin als in en rond het huis kunnen mieren, zoals de glanzende houtmier, al snel overlast veroorzaken en problemen veroorzaken.

Mieren geven de voorkeur aan zandgrond. Daarom bouwen ze hun nesten vaak onder stenen, muren, dood hout of op een beschutte plek in het gazon. Het uitgekiende, ondergrondse tunnelsysteem bestaat uit verschillende nestkamers en gangen die voor ventilatie zorgen. In principe zijn mieren in de tuin in eerste instantie geen reden tot bezorgdheid omdat ze, zoals eerder vermeld, nuttige diensten kunnen verlenen. Als de insecten zich echter massaal verspreiden en talloze nesten vormen, kan dit problemen vormen. Mieren bouwen hun nestholen vaak onder terrassen of andere verharde oppervlakken. Hun verreikende, ondergrondse tunnels worden gevaarlijk : op de lange termijn kunnen de vloerplaten onstabiel worden en doorhangen en kan er struikelgevaar ontstaan.

Merk je de laatste tijd veel meer mieren op je planten op? Dit kan wijzen op de aanwezigheid van bladluizen die je planten beschadigen. De zoete uitscheiding van de bladluizen (honingdauw) is namelijk het favoriete voedsel van mieren. Mieren hebben daarom een ​​slimme symbiose ontwikkeld met bladluizen : de mieren beschermen de bladluispopulatie tegen roofdieren zoals lieveheersbeestjes en transporteren de bladluisnakomelingen vaak zelfs naar tuinplanten om hen te helpen overleven.

Als je mieren binnenshuis aantreft, heb je zeker geen reden om gelukkig te zijn. De mieren worden vaak gelokt door etensresten, GFT-afval en honden- of kattenvoer. Sommige mierensoorten laten zich niet afremmen door afgesloten deur bij hun zoektocht naar voedsel : spleten, kieren, open ramen - elke opening geeft hen vrij spel naar de keuken waar ze op zoek gaan naar suikerig of eiwitrijk voedsel.

Eenmaal ze dat hebben gevonden, leiden ze andere mieren naar de voedselbron door het pad tussen het mierennest en de keuken te markeren met geuren. Dergelijke mierensporen zijn in principe niet gevaarlijk, maar wel heel vervelend. Mieren komen in het voorjaar vaak het huis binnen omdat ze op dat moment niet genoeg voedsel ter beschikking hebben. Daarom gaan ze op zoek naar alternatieve voedselbronnen. Als het voedsel is aangetast door mieren, moet het worden weggegooid.

Mieren kunnen ook de oorzaak zijn van structurele schade aan muren. Houtvernietigende mieren zoals de boommier vertoeven bijvoorbeeld graag op plekken waar structurele schade is, zoals vochtige muren. Maar ook langs de leidingen van vloerverwarming voelt deze mier zich thuis. De temperatuur is hier immers ook in de winter aangenaam. Als de mieren zich eenmaal hebben gevestigd, vergroten ze de oorspronkelijke schade aan het huis, waardoor uitgebreide renovaties later noodzakelijk kunnen worden. Een verzakking is bijvoorbeeld merkbaar wanneer er kleine houtdeeltjes uitvallen.

Over het algemeen zijn inheemse mierensoorten onschadelijk voor de meeste mensen. Sommige mierensoorten bijten of steken wanneer ze zich bedreigd voelen of ze worden gestoord. Het mierenzuur dat ze tijdens deze aanval afscheiden, is bijzonder onaangenaam. Dus als je per ongeluk je picknickkleed op een mierennest hebt gelegd, kun je lichte pijn, roodheid of jeuk ervaren. Dergelijke beten kunnen echter een risico vormen voor mensen met een allergie, daarom is hier voorzichtigheid geboden.

Gele faraomieren zijn bijzonder schadelijk voor de gezondheid omdat ze ziekteverwekkers zoals salmonella of streptokokken kunnen overbrengen. Ze voeden zich niet alleen met suikerhoudend voedsel, maar ook met dierlijk voedsel. Door de grote belangstelling voor dierlijke eiwitten vormen ze een groot gevaar voor mensen met open wonden. Vooral in ziekenhuizen of zorginstellingen vormen ze daarom een ​​ernstig risico.

IN DE TUIN

Mierennesten zijn in de tuin meestal gemakkelijk te herkennen : eerder platte hoopjes zand op zonnige, droge plaatsen en kleine gaatjes in het gazon kunnen een eerste indicatie zijn.

Let op : als je in je tuin mierenhoop van 1 meter hoog hebt ontdekt, dan heb je vermoedelijk te maken met de bosmier (Formica). Bosmieren komen normaliter enkel voor in de buurt van bosgebieden. Aangezien enkele Formica-mieren onder natuurbescherming staan, mag je ze niet bestrijden.

IN HUIS

Om te weten te komen waar de mieren in je woning vandaan komen, kan je het mierenspoor volgen. Dit zal je vaak leiden naar kleine openingen en kieren in het metselwerk, lekkende raamkozijnen of zelfs openstaande ramen en deuren. Mieren kunnen zich ook in bloempotten op het terras of balkon hebben genesteld en van daaruit het huis binnengaan. De mierennesten bevinden zich vaak buitenshuis - de mieren komen alleen binnen op zoek naar potentiële voedselbronnen. Gele faraomieren binnenshuis kan je ook herkennen aan mierensporen, maar ook aan hun geel-oranje kleur en kleine formaat.

Als er zich een kolonie van houtvernietigende mieren in het huis heeft gevestigd, herken je dit vaak aan het "boormeel" van de insecten dat naar buiten druppelt. De goed verborgen mierennesten zijn echter voor leken moeilijk te herkennen - vooral als ze onder een houten lambrisering zitten. Hier kan een specialist hulp bieden.

Eenmaal de ongewenste bezoekers je woning zijn binnengedrongen, is het belangrijk om de juiste strategie te kiezen. Deze hangt af van de mierensoort. Er bestaan verschillende manieren om mieren duurzaam en effectief uit je huis of je tuin te verjagen en definitief een einde te maken aan de invasie.

1. Mierennest verplaatsen : een mierennest in de tuin kan je proberen verplaatsen. Als de mieren door bladluizen naar je balkon of terras zijn gelokt, moet je direct bij de voedselbron van het ongedierte beginnen. Door doelgericht de bladluizen in je tuin te bestrijden, neem je de mieren hun lievelingseten weg. Hoe je bladluizen succesvol kan bestrijden, lees je in het gidsartikel "Bladluizen bestrijden: 4 tips tegen bladluizen".

2. Mierennest onder water zetten : als de mieren zich ophouden in je moestuinbak of bloembak, kan je het mierennest gedurende een aantal dagen volgieten met water.

3. Geurende planten gebruiken : sterk geurende planten zoals citrusbomen, lavendel of tijm kan je in je bloemperk aanplanten. Deze planten kunnen de mieren op afstand houden dankzij hun sterk geurende essentiële oliën.

4. Producten tegen mieren gebruiken : een speciale mierenbestrijder is bijzonder nuttig voor tuinpaden of terrassen. Als het terras of balkon overdekt is, kun je ook een mierenlokdoos plaatsen. 

Informatie over mieren die zich in het gazon hebben gevestigd, vindt u in een extra artikel over "Mieren in het gazon".

Mieren het huis uitjagen en bestrijden

1. De toegang afsluiten : eenmaal je hebt achterhaald hoe de mieren in je huis zijn binnengedrongen, kan je deze toegangen afsluiten. Kieren of openingen in de muur kan je afdichten met siliconen of gips.

2. Voedselbronnen verwijderen : open koektrommels, snoep of een schaal met rijp fruit op het aanrecht zijn allemaal genoeg om mieren het huis in te lokken. Als je alles zorgvuldig opbergt en afsluit, zullen de mieren geen eten meer vinden en genoodzaakt zijn terug in de tuin op zoek te gaan naar eten.

3. Mieren verwarren met sterk geurende producten : mieren markeren hun looppaden met geuren die feromonen worden genoemd. Maak kamers waar mieren zijn opgemerkt grondig schoon met sterk ruikende middelen (vb. azijn- of citroengeur). Dit verstoort het richtingsgevoel van de mieren.

4. Mierenbestrijders gebruiken : om mieren binnenshuis succesvol te bestrijden, bestaan er verschillende middelen. Zo kan je een mierenlokdoos op het loopspoor of in de buurt van het mierennest plaatsen. Een andere optie is een gebruiksklare spray.

Opgelet : als je te maken hebt met gele faraomieren die schadelijk zijn voor je gezondheid, of als grote kolonies houtvernietigende mieren zich in je huis hebben geïnstalleerd en het bouwmateriaal aantasten, neem je best contact op met een gespecialiseerde firma.

Van bakpoeder en biervallen tot citrusvruchten - er zijn tal van huismiddeltjes die zouden moeten helpen bij het bestrijden van mieren. Het gebruik van bakpoeder vermengd met een lokstof zoals suiker zou de mieren bestrijden. De methode wordt echter niet aanbevolen. Dergelijke zelf gemaakte bereidingen kunnen ook gevaarlijk zijn voor andere nuttige insecten zoals bijen of vlinders of zelfs voor je viervoetige huisgenoten. Daarom raden we het gebruik ervan af.

De basisregel is : het bestrijden van mieren is meestal niet succesvol zonder het gebruik van speciale mierenproducten. De oorzaken van de mierenplaag moeten worden bestreden en niet de symptomen!