Winterharde tuinplanten voor een kleurrijk herfstbloemperk

1. Bloeiende planten

Terwijl de zomerbloemen langzaam afscheid nemen, doen herfstbloemen zoals herfstanemonen, gele zonnehoed, sedumplanten of tuinchrysanten hun intrede. De bloeitijd van klassieke herfstplanten begint meestal in de late zomer en duurt - afhankelijk van de weersomstandigheden en de plantensoort -  tot in de herfst. De bloeiende planten vormen meestal de blikvanger en zijn daarom ideaal voor aanplanting in het midden of achteraan in het bloemperk.

2. Planten met langere bloeitijd

Er zijn ook bloemen die ons reeds tijdens de warme zomermaanden met hun bloesems doen genieten en die bijzonder lang bloeien. Zo bloeit de ooievaarsbek "Rozanne" van juni tot november. Bloemen met langere bloeitijd zijn daarom heel geschikt voor het herfstbloemperk en kunnen naargelang de soort worden aangeplant in het midden of achteraan in het bloemperk of kunnen als gezelschapsplant worden gebruikt.  

3. Wintergroene sierplanten

De bloeiende vaste planten komen vooral goed tot hun recht in combinatie met siergrassen of in combinatie met groenblijvende decoratieve bladplanten zoals hosta's, kruipend zenegroen of het purperklokje. Vooral het purperklokje doet ons wegdromen met verschillende gekleurde bladeren in rood, oranje of donkerpaars. Dat zorgt ervoor dat ze met de meest uiteenlopende soorten herfstplanten kan worden gecombineerd.

Met zijn felgele bloemen doet de gele zonnehoed (Rudbeckia fulgida var. Sullivantii) zijn naam alle eer aan. De zonnegele bloemen zorgen van augustus tot oktober voor een kleurrijke toets in de tuin en trekken veel insecten zoals bijen en vlinders aan. De bloemen houden van een zonnige, warme plek met een humusrijke, normaal vochtige bodem.

De Hemelsleutel (Sedum telephium) bestaat in verschillende vormen en kleuren. Terwijl enkele soorten amper 30 cm hoog worden en daardoor geschikt zijn voor kleinere bloemperken, kunnen andere soorten tot wel 70 cm hoog worden. Het hoge vetkruid betovert ons (naargelang variëteit) van augustus tot oktober met zijn delicate roze, witte of rode bloemen. Met zijn voedzame bloemen is hij een echte magneet voor allerlei nuttige insecten. Omdat de plant relatief goed bestand is tegen droogte en zon, is ze niet alleen geschikt voor een half-zonnig bloemperk in de tuin, maar ook voor een zonnige rotstuin.

Ook van augustus tot oktober betoveren de populaire herfstanemonen (Anemone hupehensis var. Japonica) ons met hun grote roze en witte bloemen. In tegenstelling tot vetkruid houdt de plant eerder van een schaduwrijke plaats met een vochtige tot matig vochtige bodem. Naast woekerende, volumineuze exemplaren zijn er inmiddels ook kleinere, compacte herfstanemonen. De roze herfstanemoon "Fantasy Red Riding Hood" of de roze "Fantasy Cinderella" worden geen halve meter hoog. Daarom zijn ze vooral in kleinere bloemperken terug te vinden.

Herfstasters (Aster novi-belgii, Symphyotrichum novi-belgii) behoren tot de populairste herfstbloemen in bloemperken. De winterharde planten, in de volksmond ook wel nieuw-Nederlandse asters genoemd, verrukken met hun straalvormige paarse, rode of roze bloemen. Ze voelen zich goed op een zonnige plek op voedselrijke, leemachtige, frisse grond. Hier kunnen ze tot wel 150 cm hoog worden en zorgen ze tot ver in november voor kleurrijke momenten. Voor kleinere perken is daarentegen de kussenaster meer geschikt. Die wordt slechts 15 tot 50 cm hoog maar is bijna genetisch identiek aan de herfstaster.

Naast de herfstaster zorgt de witte heide-aster (Aster ericoides) - ook wel bekend onder de naam sluieraster - met zijn ontelbare kleine bloemen in paarse tot witte kleur voor betoverende taferelen. De bloemen worden niet groter dan 10 cm en zijn van september tot november een echte voedingsbron voor vele nuttige insecten. Vooral op een zonnig plekje met een humusrijke en voedingsrijke bodem voelt de plant zich in haar nopjes. In tegenstelling tot de kleine kussenaster groeit de witte heide-aster heel bossig en kunnen ze tot 1 meter hoog worden. Daarom moet je genoeg plaats voorzien.

De tuinchrysant (Chrystanthemum x grandiflorum hybriden) die in de volksmond vaak winteraster wordt genoemd, inspireert ons met een prachtige variëteit in de herfst en de winter. Er zijn grote variëteiten die een hoogte kunnen bereiken tot 120 cm maar ook kleinere soorten die slechts een halve meter hoog worden. Sommige tuinchrysanten openen hun bloemen al in augustus terwijl andere bloeien van oktober tot de eerste nachtvorst. Enkele van de winterharde soorten vormen dubbele bloemen, andere met enkelvoudige lintbloemen zorgen dan weer voor magische momenten. Qua kleur kan je kiezen uit een heel breed spectrum van wit tot geel en rood tot roze. Bijzonder is de mooie bladkleur in de herfst. Wil je iets goed doen voor je tuinchrysanten, zorg dan voor een goed doorlatende, kalkrijke en voedselrijke bodem op een zonnige, warme plaats.

De ooievaarsbek is geen klassieke herfstplant maar wel een plant met heel lange bloeitijd. Vooral de variëteit "Rozanne" (geranium-hybride) inspireert met een aanhoudende overvloed aan bloemen : van juni tot de eerste nachtvorst in november produceert de plant steeds opnieuw nieuwe paarse bloemen die heel wat bijen aantrekken. Bovendien is ze heel gemakkelijk in onderhoud, heel robuust en helemaal niet veeleisend. Je kan de mooie vaste plant daarom gemakkelijk op een half-schaduwrijke tot zonnige standplaats aanplanten. Wat de bodemgesteldheid betreft, stelt de ooievaarsbek geen bijzondere eisen : de plant groeit zowel op vochtige als drogere gronden. Door de groeikracht is ze niet alleen een fijne metgezel in het bloemperk, maar ook een prima bodembedekker.

De vaste zonnebloem (Helianthus decapetalus) - niet te verwarren met de eenjarige zonnebloem - behoort eveneens tot de groep van winterharde planten die gekend zijn voor hun heel lange bloeitijd. Met haar stralend gele bloemen zorgt de plant de ganse zomer lang tot in de herfst voor zonnig momenten in de tuin. De vaste zonnebloem is heel populair bij bijen omwille van haar nectar. Ze houdt van een zonnige plek. Doorgaans stelt de plant geen bijzondere eisen aan de bodem, maar ze kan wel genieten van een voedselrijke bodem en ze schuwt geen kalk. Omdat de vaste zonnebloem (afhankelijk van de variëteit) tot wel 180 cm hoog kan worden, is het handig om haar aan een groeistok te bevestigen zodat de stengels niet kunnen kraken bij wind.

Het duizendblad (Achillea millefolium) is ook een permanente bloeier in het bloemperk : van  juni tot oktober lokt de plant heel wat nuttige insecten met haar kleine, meestal witte bloemen. Daarnaast zijn er nu ook variëteiten met verschillend gekleurde bloemen zoals de "Paprika" en de Petra" die ons betoveren met hun rode bloemen. Tijdens de bloeiperiode zorgen de variëteiten "Wesersandstein" en "Credo" voor afwisseling met hun lichtgele bloemen.

De winterharde vaste plant groeit vaak op humusrijke gronden. Afhankelijk van de aard van de bodem kan de plant tussen 15 en 60 cm groot worden. Op voedselrijke gronden zal de plant hoger worden dan op arme gronden. Het duizendblad kan naar wens als solitaire plant in het bloemperk worden aangeplant maar ook in bloemenweiden of in zomer- en herfstperken.

Een andere prachtige vaste plant die een plekje verdient in het herfstperk is de kerstroos (Helleborus niger). De mooie plant is een winterheester die haar elegante, witte bloemen pas in de adventstijd opent. Zo vormt ze een vloeiende overgang tussen de kleurrijke herfstplanten en de gure wintertijd die in aantocht is. De kerstroos is in de winter blij met een zonnig plekje terwijl de brandende zomerzon haar kan beschadigen. Een plekje onder een loofboom, die in de zomer genoeg schaduw verschaft en in de herfst zijn bladeren laat vallen, is daarom ideaal. Daarnaast is een voedselrijke, goed doorlatende tuingrond aanbevolen.